مالیات چیست ؟
1 می 2021 2021-04-25 13:41مالیات چیست ؟
مالیات چیست ؟
اگر در واحد مالی و حسابداری شرکت فعالیت داشته باشید یا مدیرعامل مجموعهای باشید، بدون شک بحث مالیات از جمله مواردی است که باید توجه ویژهای به آن داشته باشید. با توجه به اهمیت این موضوع در چند سال اخیر، خوارزمی همواره مقالات بهروز در این رابطه منتشر کرده است.
در این مقاله پیش از هر چیز به تعریف مالیات می پردازیم و به طور دقیق توضیح می دهیم که مالیات چیست. سپس انواع مالیات را معرفی می کنیم، بعد از آن به مشمولین مالیاتی می پردازیم، کمی از معافیت مالیاتی و مودیان مالیاتی می گوییم و در مراحل بعدی به مسائل مهمی همچون دادرسی مالیاتی و اظهارنامه نیز می پردازیم. در طول مقاله نیز منابع بیشتری برای مطالعه در رابطه با موضوعات مالیاتی در اختیارتان قرار خواهیم داد.
مالیات چیست ؟
مالیات در منابع مختلف به شکلهای متفاوتی دیده می شود، هر چند که تمامی آنها تقریباً یکسان با یکدیگر دارند.
«دیوید هیوم» فیلسوف شهیر اسکاتلندی مالیات را بها و جبران خدماتی می داند که از دستگاه دولت عاید اشخاص میگردد.
«کنت دو میرابو» سیاستمدار و اقتصاددان شهیر قرن هجدهمی فرانسه مالیات را پیش پرداختی که افراد برای استفاده از انتظامات عمومی میدهند تعریف می کند.
«شارل دو منتسکیو» فیلسوف فرانسوی مالیات را قسمتی از دارایی می داند که شخص برای امنیت بقیه دارایی های خود یا برای این که بتواند از بقیه دارایی با آسایش بهرهمند شود پرداخت میکند.
مرحوم دکتر«حسین پیرنیا» نیز مالیات را برداشت قسمتی از دارایی یا درآمد افراد برحسب توانایی پرداخت آنان برای تأمین مخارج دولتی تعریف کرده است.
تاریخچه مالیات
به هر حال مالیات ریشه تاریخی طولانی و عمیقی دارد و عمر آن با پیدایش نخستین حکومتها و سازمانهای مدیریت اجتماعی همراه می باشد. در تاریخ هیچ حکومتی وجود نداشته که از شهروندان خود و یا اقوام و ملت هایی که احیانا مغلوب او واقع می شدند بمفهوم کلی کلمه مالیات نگیرد. صرفا نوع و مقدار مالیات و نحوه وصول آن متفاوت بوده است اصل آن هیچگاه متروک نمی شده است.
در عصر حاضر یکی از پایه های استوار کشورداری ترقی و پیشرفت وارائه خدمات به مردم، دریافت مالیات می باشد. دریافت مالیات از جامعه در کشورهای جهان امری طبیعی و براساس سیاست های پولی و مالی می باشد و در برخی از کشورهای صنعتی جهان ۹۰ تا ۹۸ درصد بودجه عمومی از طریق مالیاتها تامین می شود و مردم نیز هیچگونه واکنش منفی در برابر آن بروز نمی دهند.
هدف از وضع مالیات چیست و عدم پرداخت آن چه عواقبی دارد؟
دولتها برای جبران هزینههای خدماتی که به شهروندان انجام میدهند. از طریق وضع مالیاتی اقدام مینمایند و البته هدف از وضع مالیاتی برای اغلب کشورها جبران هزینه نیست، زیرا از طریق مالیات نقدینگی دچار تغییرات میشود که بعد از جبران هزینه مهمترین عامل وضع مالیاتی است. اما به طور عمومی، دولت به واسطه مالیات بخشی از هزینه های عمومی جامعه و حفظ منافع اجتماعی و اقتصادی را امکان پذیر می سازد. می توان گفت تامین سرمایه لازم جهت انجام پروژه ها، ارائه خدمات عمومی و تامین هزینه فعالیت های دولت، هدف های اصلی وضع مالیات هستند.
طبق قانون، پرداخت مالیات وضع شده، اجباری است و عدم پرداخت آن مجازات را در پی خواهد داشت. پرداخت مالیات نیز تنها و تنها توسط مراکز تحت نظارت دولت انجام می گیرد. برای اطلاع بیشتر از جرایم مالیاتی پیشنهاد می کنیم مقاله فرار مالیاتی را بخوانید.
نرخ مالیات چیست؟
مالیات توسط قانون و دولت مشخص می شود. نرخ مالیات در واقع مبلغی است که یک شرکت یا یک شخص باید نسبت به پرداخت آن در زمان قانونی اقدام نماید. نرخ مالیات بر اساس اطلاعات و جزئیات مفصلی تعیین می شود و نمی توان مبلغ ثابتی را برای آن در نظر گرفت. در صورتی که نظام مالیاتی حاکم، یک نظام مالیاتی کارآمد باشد، مالیات بر اساس توانایی حقیقی مالیات دهندگان تعیین می شود تا پرداخت مالیات به عاملی برای ورشکسته شدن یک کسب و کار منجر نشود. در یک نظام مالیاتی کارآمد نرخ مالیاتی که برای اقشار غنی مشخص می شود باید سنگین تر از نرخ مالیاتی باشد که از اقشار کم درآمد دریافت می شود.
انواع مالیات :
1) مالیات مستقیم
2) مالیات غیرمستقیم
در صورتی که مودی مالیاتی و پرداخت کننده مالیات یک نفر باشد، آن مالیات مستقیم محسوب می شود وگرنه مالیات غیرمستقیم خواهد بود. همچنین به شخصی که مسئول پرداخت مالیات است، مودی مالیاتی گفته می شود.
1) انواع مالیات های مستقیم :
الف) مالیات بر دارایی : اساس و مبنای مالیات بر دارایی، ثروت مسئول پرداخت مالیات ( مودی ) است. این نوع از مالیات خودش به دو دسته تقسیم می شود:
مالیات بر ارث : مهم ترین نوع مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث است. مالیات بر ارث مالیاتی است که از اموال و دارایی های شخص که پس از فوت وی باقی می ماند، دریافت می شود.
مالیات حق تمبر : مالیات حق تمبر از انواع مالیات های مستقیم است که از طریق الصاق و ابطال تمبر بر اسناد، اوراق و مدارک به منظور رسمیت بخشیدن یا لازم الاجرا نمودن آنها، از مودی دریافت می شود. ( مواد ۴۴ تا ۵۱ قانون مالیات های مستقیم )
ب) مالیات بر درآمد : در این نوع از مالیات، درآمد افراد و شرکت ها ( و نه ثروت آنها ) مبنای مالیات است. شاید بتوان گفت که مالیات بر درآمد اشخاص مهم ترین نوع مالیات است. ” مالیات بر درآمد “ خود نیز به گروه های زیر تقسیم می شود:
مالیات بر درآمد املاک
مالیات بر درآمد حقوق
مالیات بر درآمد مشاغل
مالیات بر درآمد کشاورزی
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
مالیات بر درآمدهای اتفاقی
2) انواع مالیات های غیرمستقیم :
الف) مالیات بر واردات :
این نوع از مالیات ها اصولا تابع سیاست های کلان بازرگانی و شرایط اقتصادی کشورها هستند و به غیر از اینکه یکی از راه های درآمدزایی دولت ها هستند، معمولا برای حمایت از صنایع داخلی نیز به کار گرفته می شوند. این دسته از مالیات ها ممکن است بر اساس قیمت و ارزش کالاها یا بر اساس ویژگی ها و مشخصات آنها (مانند حجم، وزن و…) تعیین و دریافت شوند. این گونه از مالیات به سه صورت از مودیان وارد کننده دریافت می گردد:
حقوق و عوارض گمرکی
سود بازرگانی
عوارض بر واردات اتومبیل
ب) مالیات بر مصرف و فروش کالا و خدمات :
مالیات بر مصرف مالیاتی است که مصرف کنندگان کالا های خاص در زمان خرید آن کالا (به همراه قیمت کالا) پرداخت می کنند. به این ترتیب هر شخصی که میزان بیشتری از آن کالا را مصرف کند، در نهایت مالیات بیشتری پرداخت می کند. گرچه این نوع مالیات نهایتا به وسیله مصرف کننده نهایی پرداخت می شود، اما وظیفه قانونی پرداخت آن به دولت به عهده تولیدکنندگان و فروشندگان است.
مالیات بر مصرف انواع بسیار زیادی دارد؛ مالیاتی که دولت از مصرف و فروش کالاها و خدمات دریافت می کند به صورت ذیل است:
مالیاتی که از خرید و فروش نوشابه های غیر الکلی دریافت می شود.
مالیاتی که از خرید و فروش الکل طبی و صنعتی از تولید کنندگان و فروشندگان آن دریافت می شود.
مالیاتی که از فروش سیگار از تولید کنندگان و فروشندگان آن دریافت می شود.
مالیاتی که از خرید و فروش اتومبیل دریافت می شود.
مالیات بر فرآورده های نفتی و پتروشیمی که از تولید کنندگان و فروشندگان آن دریافت می شود.
خرید و فروش خاویار هم مشمول مالیات بوده و مودیان باید آن را پرداخت نمایند.
نوارهای ضبط صوت و تصویری هم جزء مواردی هستند که دولت می تواند از آنها مالیات دریافت نماید.
حق اشتراک تلفن های خودکار و خدمات مخابرات بین المللی هم در زمره قوانین پرداخت مالیات قرار دارد.
ج) مالیات بر ارزش افزوده :
منظور از مالیات بر ارزش افزوده، تفاوت بین کالا و خدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده در دوره ای مشخص است. مالیات بر ارزش افزوده، عرضه کالاها و خدمات و همچنین صادرات و واردات آنها را شامل می شود.
اشخاص مشمول مالیات
اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات هستند:
- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم.
- هر شخص حقیقی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل مینماید.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل میکند.
- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل مینماید.
- هر شخص غیر ایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل مینماید و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمکهای فنی و یا واگذاری فیلمهای سینمایی (که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگری عاید آنها میگردد) از ایران تحصیل میکند.
اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیاتهای موضوع این قانون نیستند:
- وزارتخانهها و مؤسسات دولتی
- دستگاههایی که بودجه آنها به وسیله دولت تأمین میشود.
- شهرداریها
- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از نهادهای حکومتی
معافیت های مالیات بر ارزش افزوده
کالاها و خدماتی هستند که دولت برای حمایت، آن ها را از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف کرده است:
- محصولات کشاورزی فرآوری نشده
- دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل و نوغان
- انواع کود، سم، بذر و نهال
- آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیرخشک مخصوص تغذیه کودکان
- کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات
- کالاهای اهدایی به صورت بلاعوض به وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی با تأیید هیأت وزیران و حوزههای علمیه با تأیید حوزه گیرنده هدایا
- کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات، وارد کشور میشود. مازاد بر آن طبق مقرراتت این قانون مشمول مالیات خواهد بود
- اموال غیر منقول
- انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدماتدرمانی(انسانی، حیوانی و گیاهی) و خدمات توانبخشی و حمایتی
- خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق، موضوع قانون مالیات های مستقیم
- خدمات بانکی و اعتباری بانکها، مؤسسات و تعاونیهای اعتباری و صندوقهای قرضالحسنه مجاز و صندوق تعاون
- خدمات حمل و نقل عمومی و مسافری درون و برون شهری جادهای، ریلی، هوایی و دریایی
- فرش دستباف
- انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آئیننامهای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانههای علوم تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان و آموزشپزشکی، آموزش و پرورش و کار و اموراجتماعی ظرفمدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیأتوزیران میرسد
- خوراک دام و طیور
- رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه ها بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیأت وزیران میرسد
- اقلام با مصارف صرفاً دفاعی ( نظامی و انتظامی ) و امنیتی بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امورر اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیأت وزیران میرسد. فهرست مذکور از اولین دوره مالیاتی پس از تصویب هیأت وزیران قابل اجراءخواهد بود.
وظایف مودیان مالیاتی
یکی از وظایف مؤدیان مالیاتی، تنظیم دفاتر قانونی (روزنامه و کل) و ارائه آن به اداره دارایی محل فعالیت شرکت است تا برای رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی شرکت مورد بررسی قرار گیرد. برای نوشتن دفاتر قانونی الزامات و نکاتی تعیین شده است که هر حسابداری باید پیش از انجام چرخه حسابداری از اجرای دقیق آن مطمئن شود.
اظهارنامه مالیاتی
اظهارنامه مالیاتی چه به صورت خود اظهاری باشد و چه خود سازمان امور مالیاتی در اختیار مؤدیان قرار دهد، کارنامه مالی است که همه ساله، اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات، به منظور محاسبه مالیات خود، به سازمان مالیاتی تقدیم می کنند و اکنون، با خود اظهاری الکترونیکی، فرآیندها تحت سامانه متمرکز انجام می شود.
دادرسی مالیاتی
در واقع این روزها راه اندازی و مدیریت کسب و کار دشواریهای بیشتری دارد، اما در مقابل خدماتی نیز برای رفع همین دشواری به وجود آمده است. خدماتی که در صورت استفاده از آنها ورق برمی گردد. در واقع امروز عصر تخصص است و برای هر مشکلی می توانید از خدمات متخصصین آن حوزه بهره ببرید تا تهدیدها را تبدیل به فرصت کنید. ارسال اظهارنامه مالیاتی، مشکلات مربوط به آن و دادرسی مالیاتی تنها گوشه ای از دغدغههای یک کسب و کار امروزی هستند، اما نباید از اهمیت آنها غافل شد.
مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی اصفهان در آشنایی هرچه بیشتر با اینگونه مسائل پیرامون حسابداری مالیاتی در کنار شما خواهد بود و با تدارک دوره های مختلف در زمینه های گوناگون راهگشای کسب و کار شما عزیزان است.