۱. اسناد مورد نیاز برای اظهار کالا در گمرک

اظهار کالا در گمرک به آن معنا است که صادر کننده و یا وارد کننده کالا و یا وکیل ایشان به گمرک اعلام می دارد که کالا یی که او قصد خروج آن از گمرک را دارد چیست و روند و روال های قانونی برای خروج کالا توسط وی طی شده و مواردی مانند عوارض و و مالیات پرداخت گردیده اند. مراحل اظهار کالا در گمرک از طریق سامانه EPL گمرک انجام می شود و نیازی به انجام امور اظهار کالا به صورت حضوری نمی باشد.

طبق دستور العمل صادره از سوی اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران، برای ترخیص گمرکی وارداتی و خروج کالا ی صادراتی از کشور اظهارنامه گمرکی باید به گمرک تحویل گردد. اظهارکننده کالا باید به گمرک سیاهه خرید ( فاکتور خرید یا لیست خرید )، گواهی مبدا ، اسناد بانکی و مجوزهای لازم برای صادرات و یا واردات کالا ی مزبور را نیز ارائه نماید.

اصل اسنادی که باید به اظهارنامه ضمیمه شود عبارتند از

۱.۱ اسناد مورد نیاز کالای ورودی ( واردات )

• بارنامه
• فاکتور تجاری
• بیمه نامه
• ثبت سفارش
• گواهی تامین ارز
• اسناد حمل (یا تصویر تصدیق شده سند حمل توسط شرکت حمل و نقل بین المللی)
• ترخیصیه
• رسید قبض انبار گمرکی
• گواهی مبدأ
• فهرست بسته بندی یا عدل بندی (در صورت یکنواخت نبودن کالا)
• گواهینامه بازرسی کالای صادراتی
• سایر مجوزات مورد نیاز

ضمیمه نمودن سند حمل و ترخیصیه برای کالا ی ورودی از مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی به سرزمین اصلی که در منطقه معامله شده یا قبض انبار آن تبدیل شده است ضروری نمی باشد.

تبصره ۱ :

در موارد استثنایی که تسلیم یک یا چند سند به جز ترخیصیه ، موافقت بانک (در صورتی که کالا از طریق نظام بانکی وارد شده باشد) و مجوز ها و گواهی های لازم میسر نباشد، با تشخیص رییس گمرک اظهارنامه قبول و به جریان گذاشته می شود. ترخیص گمرکی کالا منوط به ارائه تمامی اسناد و انجام کامل تشریفات گمرکی می باشد.

تبصره ۲ :

در مواردی که کشور سازنده کالا احراز شده و محصول کشورهای ممنوع المعامله نبوده و مشمول تعرفه های ترجیحی و محدودیت های مقداری نگردد، با تشخیص گمرک ایران ارائه گواهی مبدأ ضروری نمی باشد.

تبصره ۳ :

در مورد اشخاص حقوقی چنانچه تنظیم و تسلیم کننده اظهارنامه غیر از صاحب کالا باشد، شخص یادشده (کارمند شخص حقوقی) باید دارای وکالت رسمی و معرفی نامه (براساس متنی که گمرک ایران اعلام خواهد کرد) برای ترخیص کالا باشد و برگ وکالت رسمی و معرفی نامه یا تصویر آن ها ضمیمه باشد و در برگ وکالت نامه رسمی حدود اختیارات وکیل تعیین شده باشد و در صورتی که ترخیص کننده کارگزار گمرکی باشد، نامبرده دارای وکالتنامه رسمی باشد. معرفی نامه رسمی مؤسسات دولتی در مورد کالا ی متعلق به آن ها و معرفی نامه سفارتخانه ها با گواهی وزارت امور خارجه نسبت به کالا ی متعلق به سفارتخانه ها به جای وکالتنامه رسمی پذیرفته خواهد شد.

تبصره ۴ :

در مواردی که صاحب کالا شخص حقیقی باشد، قبول اظهار کالا صرفاً از طریق وی یا کارگزار گمرکی دارای وکالتنامه رسمی و کارت کارگزار گمرکی معتبر امکانپذیر است.

۱.۲ اسناد مورد نیاز کالا ی صدوری (صادرات)

• بارنامه
• گواهی مبدا
• فاکتور تجاری
• بیمه نامه
• رسید قبض انبار گمرکی ( در صورت تحویل کالا به انبارهای گمرکی )
• مجوز ارزیابی در خارج از اماکن گمرکی (حسب مورد)
• فهرست عدل بندی (در صورت یکنواخت نبودن کالا)
• گواهینامه بازرسی کالای صادراتی
• سایر مجوزات مورد نیاز

توضیح کامل تمامی اسناد لازم برای اظهار کالا جهت واردات قطعی که باید توسط مالک کالا و یا نماینده وی تهیه شود.

با عنایت به پیچیده بودن و زیاد بودن اسناد مورد نیاز در فرآیند واردات در این بخش سعی شده است تا لیست کاملی از اسناد مودر نیاز ارائه و به اختصار به توضیح هر کدام به پردازیم:

۱. قبض انبار ( WAREHOUSERECIEPT ):

قبض رسید کالا می باشد که توسط انباردار و در مقابل دریافت کالا صادر می شود. این سند نشان می دهد که کالا به چه تعداد و یا چه وزنی در کدام انبار نگهداری شود.

قبض انبار از مهم ترین اوراقی است که به گمرک ارائه می شود و شامل اطلاعاتی مانند نام صاحب کالا ، نام شرکت حمل ، نوع کالا ، وزن کالا ، نوع بسته بندی ، تاریخ ورود به مرز، تاریخ تخلیه در انبار ، تعداد بسته ها ، مشخصات کانتین (در صورت کانتین بودن، ایرانی یا خارجی بودن وسیله حمل، شماره قبض انبار (شماره پیگیری انبار ) و توضیحاتی همچون انبار نگهداری ، شرایط تخلیه (پارگی- شکستگی- فرورفتگی) محل نگهداری کالا در انبار گمرک ، مدت زمان نگهداری کالا در انبار (متروکه) می شود.

کالایی متروکه  محسوب می شود که، از مدت زمانی که در قبض انبار مشخص شده و معمولا ۹۰ روز است بیشتر در انبار مانده باشد که در این صورت آن محموله به حالت تعلیق و مدتی بعد به تصرف گمرک و دولت در می آید.

۲. ترخیصیه  ( DELIVERY ORDER ):

برگ حواله ، ترخیصیه یا حواله نامه ترخیص ، سندی است خطاب به حمل کننده یا انباردار ، که در آن از اشخاص مزبور درخواست می شود کل کالا یا مقدار معینی از آن را به شخص نام برده در سند یا حامل آن تحویل دهند.

۳. بارنامه حمل ( BILL OF LOADING ):

سندی است که حمل کننده یا نماینده وی پس از وصول کالا صادر می نماید و حاکی از حمل کالا ی معینی از یک نقطه (مبدا حمل) به نقطه دیگر (مقصد حمل) با وسیله حمل مورد توافق ( کشتی، قطار، کامیون، هواپیما و یا ترکیبی از آن ها) در مقابل کرایه حمل معینی می باشد.

۴. فهرست عدل بندی ( PACKING LIST ):

فهرستی است که محتویات هر بسته را با ظرف و خالص نشان می دهد.

۵. بیمه نامه ( INSURANCE POLICY ):

سندی است که توسط شرکت بیمه به درخواست بیمه گذار برای پوشش خطراتی که مورد نظر است، در مقابل پرداخن حق بیمه ، صادر می شود.
بیمه باربری از لحاظ مختصات کالا ی بیمه شده، متضمن شرح کالا ، ارزش کالا طبق اسناد ، پوشش بیمه ای مطابق با آنچه در اعتبار پیش بینی شده، تاریخ بیمه نامه های همزمان یا قبل از تاریخ حمل می باشد، یعنی تصریح به اینکه از تاریخ حمل قابل اجراست.

۶. گواهی مبدا ( CERTIFICATE OF ORIGIN ):

سند ویژه ای می باشد که نمایانگر کالا است. در این سند مقام یا سازمانی که اختیار صدور آن را دارد، به طور صریح ارتباط کالا موضوع این گواهی را به کشور خاصی که مبدأ کالا است، تصدیق می کند.
این گواهی همچینین شامل یک اظهارنامه از طرف سازنده، تولیدکننده عرضه کننده، یا شخص ذی صلاح دیگری باشد.

۶. گواهی وزن ( Certificate of Weight ) (حسب مورد):

اين گواهى توسط فروشنده و يا عمدتاً شخص ثالثى صادر مى‌گردد و صرفاً نشان‌دهنده وزن کالا است که بايستى با مقدار وزن نشان داده شده در اسناد ديگر مطابقت داشته باشد.

۷. گواهی آنالیز حسب مورد ( Certificate of Analysis ) (حسب مورد):

این سند زمانی درخواست می شود که آنالیز کالا ی تولید شده از اهمیت زیادی برخوردار باشد و باید کالا طبق آنالیز درخواستی خریدار تولید شود. این سند هم باید توسط یک سازمان ذیصلاح و مسئول صادر گردد.

۸. گواهی بازرسی ( Certificate of inspection ) (حسب مورد):

گواهى بازرسى يا سورويانس ، توسط موسسات بين‌المللى بازرسى کالا صادر مى‌شود. موسسات مذکور و حسب خواسته خريدار در مراحل مختلف توليد ، بسته‌بندى کالا و نگهدارى کالا در انبار يا سردخانه، بارگيرى و حمل کالا ، اقدام به بازرسى نموده و گزارش خود را به خريدار يا سازمانى که وى تعيين نموده است ارائه مى‌نمايد.

در صورتى‌که خريدار در اسناد بانکي، پرداخت بهاء کالا را منوط به ارائه گواهى بازرسى نموده باشد. بانک، زمانى بها کالا را به فروشنده پرداخت مى‌نمايد که موسسه بازرسى مربوط، گواهى را صادر و به بانک تسليم کند.

در مواردى که پرداخت وجه کالا ى وارداتى به فروشنده خارجي، منوط به ارائه گواهى بازرسى مى‌باشد، بايد فروشنده مذکور گواهى بازرسى کالا را از موسساتى که فهرست آن ها توسط استاندارد و تحقيقات صنعتى ايران اعلام شده است اخذ نموده و به بانک ارائه نمايد.

۹. فاکتور ( INVOICE ):

فاکتور تجاری با عنوان سیاهه خرید نیز شناخته می شود. صورت حسابی است که به موجب آن هزینه کالا به حساب خریدار منظور می‌شود. سیاهه باید دارای موارد زیر باشد: تاریخ، نام و نشانی خریدار و فروشنده، شماره سفارش یا قرارداد، مقدار و شرح کالا ، قیمت واحد، شرح هر گونه هزینه اضافی توافق شده که در قیمت واحد منظور نشده است، ارزش کل کالا ، وزن کالا ، تعداد بسته‌ها ، علايم و شماره‌های حمل، شرایط تحویل و پرداخت، جزيیات حمل.

۱۰. پروفرما یا پیش فاکتور ( PROFORMA INVOICE ) (حسب مورد):

سیاهه خریدی است که متضمن اعلام شرایط از طرف فروشنده، درخصوص کالا ی مورد سفارش، شماره قرارداد، تاریخ قرارداد، شماره سفارش خریدار ، مشخصات حمل ، مشخصات و جزئیات کالا ، بسته بندی ، شرایط پرداخت ، مشخصات بانک فروشنده و خریدار ، تاریخ حمل ، تعیین و معرفی مرسسه بازرسی جهت اطلاع خریدار ، راجع به تعرفه گمرکی ، مدت اعتبار از تاریخ ثبت سفارش و نظایر آن می باشد.

۱۱. کارت بازرگانی ( Business Cards ):

کارت بازرگانی مجوزی است که دارنده ی آن،اعم از شخص حقیقی و حقوقی می تواند با داشتن آن،اقدام به تجارت در عرصه واردات و صادرات کالا کند.

۱۲. کد اقتصادی ( Economic code ):

کد اقتصادی شناسه ای ۱۲ رقمی است که پس از تشکیل پرونده و تعیین حوزه توسط سازمان امور مالیاتی و اقتصادی کشور به اشخاص حقیقی و حقوقی تعلق می گیرد. مطابق قانون تجارت تمامی شرکت ها تا دو ماه پس از ثبت شرکت موظف به اخذ کد اقتصادی و انجام امور مالیاتی مربوطه می باشند.

۱۳. پروانه بهره برداری ( Operation license ) (حسب مورد):

پروانه بهره برداری مجوزی است که کلیه واحدهای صنعتی که اقدامات لازم، شامل تامین زمین و تاسیسات و احداث ساختمان، را برای نصب ماشین آلات خط تولید تامین نیروی انسانی مورد نیاز و تولید آزمایشی را انجام داده اند اعم از اینکه دارای جواز تاسیس بوده یا نبوده داده می شود.

۱۴. کارت حق العمل کاری ( برای حق العمل کار ) ( Payment card )( حسب مورد ):

حق العمل کار گمرکی (Customs Broker) به شخص اعم از حقیقی یا حقوقی اطلاق می شود که تشریفات گمرکی متعلق به شخص دیگری را به وکالت از طرف وی درگمرک انجام دهد.

حق‌العمل کاری نوعی وکالت در امور تجاری است اما اگر حق العمل کار به نام خود انجام دهد، عنوان وکالت بر او اطلاق نمی‌شود ولی می‌توان آن را مصداق نیابت دانست، زیرا نیابت مفهومی عام‌تر و وسیع‌تر از وکالت دارد

۱۵. اعلامیه تامین ارز ( Currency Supply Declaration ):

سندي است که بانك مبلغ ارز انتقال يافته جهت خريد كالا و ارز ريالي و تاريخ گشايش اعتبار آن را نشان مي دهد.

۱۶. مجوز ثبت سفارش ( Order registration license ):

با عنایت به نام، فرآیندی که قبل از ورود کالا با اعلام مشخصات و اطلاعات کالا ی خریداری شده زمینه ی ورود کالا فراهم می شود. ارائه آن به قسمت ترخیص منوط به تکمیل آن ها می باشد و زمان استفاده در اولویت اول شماره ثبت سفارش و در مراحل بعدی تطبیق آن با اسناد همانند پکینگ و فاکتور و گواهی مبدا جهت تکمیل اظهارنامه گمرکی .

۱۷. کاتالوگ ،‌ بروشور ( Data sheet ) ( حسب مورد ) :

با توجه به تنوع بسیار زیاد کالا های وارداتی جهت جلوگیری از تنقاض و همچنین تکمیل اطلاعات قبل و بعد اظهار به گمرک کاتالوگ ها ( data sheet ) و … نقش مهمی دارند. برای ملموس تر شدن و البته جلوگیری از اختلافات گمرکی برای مثال برای کالا هایی که نیاز به تعیین ماهیت دارند گاها ارائه ی آنالیز و دیتا شیت به آزمایشگاه ها به میزان بسیار زیادی تاثیر دارد.

همچنین ارائه ی کاتالوگ کالا ها به کارشناسان گمرکات جهت ادراک بهتر در مورد ارزش گذاری و یا تعیین تعرفه در مورد ارزش گذاری و یا تعیین تعرفه. اضافه می گردد ارائه ی موارد فوق به جهت شفافیت و سهولت بهتر انجام کلیه امور به میزان بسیار زیاد کمک می کنند.

۱۸. وکالتنامه رسمی، کارت حق العمل کاری ( Official power of attorney )( حسب مورد ) :

اعم از وکالت هایی که با فرمت مشخص و تعیین شده توسط گمرکات می باشد که صاحبان کالا به حق العمل کاران رسمی گمرکات ارائه می دهند جهت انجام امور و تشریفات گمرک .

این وکالت ها پس از نهایی شدن توسط دفترخانه های معتبر می بایستی در سیستم EPL بارگذاری و جهت تایید به دایره احراز یکی از گمرکات اجرایی ارائه شوند. لازم به ذکر است کپی و گاها اصل وکالت نامه جهت ارائه به گمرکات در زمان و پروسه ترخیص می بایستی همراه مدارک ضمیمه باشد.

۱۹. مجوزهای ورود حسب مورد ( Login permissions ) (انرژی اتمی، قرنطینه نباتی و سایر ) ( حسب مورد ):

بعد از صدور پروفرما از سوی فروشنده و ارسال آن برای خریدار ، خریدار باید بر اساس ماده ۸ قانون صادرات و واردات کشور جهت اخذ مجوز ورود و یا مجوز ثبت سفارش اقدام نماید.

دریافت مجوز ثبت سفارش که در واقع همان مجوز وزارت صنعت ، معدن و تجارت برای ورود کالا ست، برای ادامه فرایند ضروری می باشد.

گاهی خریداران در انتهای فرایند یعنی بعد از حمل و ترخیص ، برای مجوز اقدام می کنند اما بهتر است این کار پس از صدور پروفرما و قبل از پرداخت وجه انجام شود، چرا که ممکن است شرایط ورود کالا تغییر کند یا اصلأ حق ورود چنین کالایی را نداشته باشند و متحمل ضرر و زیان سنگینی شوند.

۲۰. گواهینامه بهداشت ( Health certificate ) ( حسب مورد )

۲۱. گواهینامه استاندارد ( STANDARD CERTIFICATE ) (حسب مورد)

۱. قوانین و مقررات حوزه گمرکی

۲. سوالات متدوال در حوزه تشریفات گمرکی و ترخیص گمرکی کالا

مدت زمان توقف كالا در گمرک

• حداکثر مدت توقف هر کالا از تاریخ مانیفست یا اظهارنامه اجمالی ۴ ماه خواهد بود و در صورتی که ظرف این مدت مزبور برای انجام تشریفات قطعی گمرک و وظایفی که به عهده ی اظهار کننده است ،اقدام نشود، کالا متروکه محسوب می شود.اگر علت موجهی وجود داشته باشد به درخواست صاحب کالا می توان تا ۴ ماه دیگر با پرداخت هزینه انبارداری این مدت را تمدید کرد.
• مدت مجاز نگهداری کالا در انبار های گمرکی از تاریخ تحویل کالا به این امکان ۳ ماه است.در صورت تقاضای کتبی صاحب کالا در مورد کالای عبوری و با بیان علت موجه به تشخیص گمرک و با پرداخت هزینه انبارداری تا تاریخی که گمرک با آن موافقت نموده است حداکثر تا ۲ ماه قابل تمدید می باشد.در صورتی که صاحب کالا برای انجام تشریفات گمرکی و پرداخت وجوه متعلقه اقدام نکند کالا مشمول مقررات متروکه می گردد.
• چنانچه برای کالایی سند ترخیص صادر گردد و از انبار خارج نشود مشمول مقررات کالا ی متروکه می گردد.
• در فرودگاه هاي كشور پس از دو ماه و در ساير اماكن گمركي پس از چهارماه توقف از تاريخ صدور اولين قبض انبار ، كالا متروكه مي‌گردد.

ترخیص انواع کالا های مرجوعی چگونه است

یکی از نکات مهمی که در گمرکات از اهمیت بالایی برخوردار است، مدت زمان نگهداری کالا ها و ترخیص آن ها در گمرک می باشد که معمولا در گمرکات مختلف و نسبت به نوع کالا ها متفاوت می باشد چنانچه مدت زمانی که در قبض انبار کالا ها ذکر  گردیده، کالا ترخیص نشود مشمول قانون متروکه می شود و سازمان متروکه کالا را به انبار خود انتقال می دهد و پس از مراحل قانونی کالا را به فروش می رساند.

ترخیص انواع کالاهای مرجوعی علاوه بر زمان و هزینه هایی که تماما برای گمرک امام خمینی پرداخت شود شامل تعهدات بسیاری است و در کل امری پیچیده و سخت است.
سپس می بایست مبلغی با عنوان ضمانت نامه در اختیار گمرک از طرف صاحب کالا قرار داده شود که این وجه تا زمان حمل کالا از گمرک داخلی تا گمرک مرزی در حساب گمرک می ماند و بعد از آن اجازه پس گرفتن آن را دارید. بعد از خارج کردن کالا از مرز و اتمام مراحل اداری و تایید آن ها این مبلغ آزاد می شود.

مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی در مسیر یادگیری مهارت های حرفه ای، پیشرفت شغلی، کارآفرینی و توسعه کسب و کار با بهره مندی از دانش و تجربه اساتید متخصص و دارا بودن کادری مجرب در کنار فراهم آوردن محیطی پویا با امکانات روز آموزشی، با افتخار در کنار شما خواهد بود. امیدواریم بتوانیم نقش و سهمی موثر در آینده، جایگاه شغلی و اجتماعی شما مردم کشور عزیزمان ایران داشته باشیم و رسالت اجتماعی خود را به نحو احسن ایفا نماییم.