به حقوق صاحبان سهام مربوط به سهامداران اصلی در یک شرکت سهامی، سهام مدیریتی و یا کنترلی گفته می‌شود. در شرایطی که شرکت‌های بورسی بیش از یک کلاس یا رتبه از سهام عادی منتشر کرده باشند، سهامی که حق رأی بیش‌تر یا رأی با وزن بالاتری نسبت به سهام عادی دارد، به‌عنوان سهام کنترلی شناخته می‌شود.

این سهامداران اصلی، یا تعداد سهام منتشرشده زیادی دارند و یا نسبتی از سهام شرکت را دارا می‌باشند که به شکل قابل‌ توجهی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا با اعمال نظر و تأثیر بر تصمیمات شرکت آن را کنترل کنند. بنابراین می‌توان بیان کرد که دارنده سهام کنترلی، اجازه اعمال مدیریت در شرکت را داراست.

در واقع، دارنده سهام کنترلی از دو طریق می‌تواند در شرکت اعمال نفوذ کند:

1. تعیین یک یا چند عضو هیأت‌ مدیره
2. انتصاب مدیر عامل شرکت، با در اختیار گرفتن اکثریت اعضای هیأت‌ مدیره

میزان سهام لازم برای اطلاق سهام مدیریتی به یک سهم چقدر است؟

میزان سهام لازم برای اینکه در یک شرکت بتوان کنترل یک یا چند عضو هیات‌مدیره را به دست گرفت، بستگی به ترکیب سهامداران آن شرکت و تعداد اعضای هیات‌مدیره شرکت دارد. در حال حاضر تعداد اعضای هیات‌مدیره در اکثریت شرکت‌ها 5 عضو است.

اگر فرض کنیم ترکیب سهامداران به نحوی باشد که سهم خردی وجود نداشته باشد، در آن صورت میزان سهام لازم برای کسب یک عضو هیات‌مدیره 7/16 درصد است؛ اما اگر تعداد اعضای هیات‌مدیره به 7 عضو افزایش یابد، در آن صورت با میزان کمتری (6/12 درصد) هم می‌توان یک عضو هیات‌مدیره داشت.

از سوی دیگر معمولا در هیات‌مدیره‌ها می‌توان با مذاکره رای سایر اعضا را به نفع خود گرفت. در هر صورت با بیش از 50 درصد مالکیت می‌توان بلوک مدیریتی را در یک شرکت تصاحب کرد و مدیریت شرکت نیز به دارنده این بلوک خواهد رسید.

چرا ارزش سهام کنترلی از قیمت سهام خرد بالاتر است؟

دارندگان سهام کنترلی درخصوص دارایی ها و تصمیم گیری های شرکت دخالت مستقیم دارند . شخص حقیقی یا حقوقی که سهام کنترلی دارد می تواند در هیات مدیره تصمیم گیری کند و به عبارتی در راهبری شرکت دخالت می کند. سهام کنترلی به دارنده بلوک این امکان را می دهد که از آخرین اخبار شرکت سریع تر و دقیق تر اطلاع کسب کند. این اطلاعات به طور قطع در تصمیم گیری در بازار سهام اثرگذار است که البته در چارچوب دستورالعمل دارندگان اطلاعات نهانی کنترل می شود.

آیا لزوما هر بلوک عمده از سهام یک شرکت بیش از قیمت خرد آن می‌ارزد؟

یک بلوک در شرایطی می‌تواند ارزشمند باشد که بتواند کرسی هیات‌مدیره را به خریدار بدهد؛ اما در حالتی که بلوک کمتر از حدی باشد که یک کرسی را بدهد قیمت آن می‌تواند معادل قیمت سهام عادی باشد.

از سوی دیگر، در بعضی موارد برخی سهام برای افرادی که درصدی از سهام شرکت را دارند ولی در مجمع انتخاب هیات‌مدیره نیاز به رای بیشتری دارند، ارزش فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کند که به آن بلوک کوچک، سهام طلایی اطلاق می‌شود.

در همین حال باید توجه داشت چون بلوک‌های مدیریتی سهام معمولا ارزش ریالی بالایی دارند برای اینکه خریداران بتوانند از عهده خرید بلوک بربیایند، سیاست‌های تشویقی از طریق روش پرداخت نقد و اقساط پیش‌بینی می‌شود.

بر این اساس وقتی بلوک به صورت اقساط فروخته می‌شود بحث ارزش زمانی پول مطرح شده و قیمت را بالاتر می‌برد. در هر صورت ارزش یک بلوک سهام کنترلی بسته به اینکه برای چه گروهی می‌تواند جذاب باشد و نیز با توجه به دارایی‌ها و وضعیت شرکت می‌تواند متفاوت باشد.

انجام معاملات بلوکی و عمده در بازار بسیاری اوقات موجب حرکت قیمت سهم خرد روی تابلو می‌شود. به نظر شما این رویکرد تا چه حدی منطقی است؟

اثرگذاری یک رقابت بلوکی بر قیمت سهم خرد در بازار در دو حالت می‌تواند منطقی باشد؛ اول اینکه به دنبال معامله بلوکی، تغییر مدیریتی در آن شرکت رخ دهد. یعنی اینکه یا اندازه بلوک بالاتر از 50 درصد باشد یا اینکه خریدار بتواند با در اختیار گرفتن آن سهم، مدیریت شرکت را تصاحب کند.

بر این اساس با توجه به سیاست‌های سهامدار جدید که در روند فعالیت آتی شرکت تاثیرگذار است، می‌تواند قیمت سهم خرد در بازار افزایش یابد.

در حالت دوم، خریداری به دنبال بلوک است که برای در اختیار گرفتن یک عضو هیات‌مدیره با کسری سهم مواجه است و به هر قیمتی می‌خواهد سهم را از بازار جمع کند که این اقدام هم به نوبه خود افزایش قیمت سهم را به دنبال خواهد داشت.

 چگونه می توان اعتبار سهام مدیریتی را در محاسبه خالص ارزش دارایی لحاظ نمود؟

محاسبه اعتبار سهام کنترلی در مؤسسه‌های سرمایه‌گذاری مشکل است که همین امر، برآورد ریز خالص ارزش دارایی‌ها را با پیچیدگی‌هایی روبرو می‌کند.

در مجموع دو گروه مؤسسه سرمایه‌گذاری در بورس تهران فعالیت می‌کنند؛ یک تیم صرفأ مؤسسات سرمایه‌‌گذاری هستند که آرمان‌های کوتاه‌‌مدت معامله اوراق بهادار را پیروی می‌کنند؛ لذا سهام آن‌ها سهام کنترلی و مدیریتی محسوب نمی‌شود.

اما هلدینگ‌‌ها که با دید نظارتی پا به شرکت‌‌ها می‌گذارند، قسمت عمده‌‌ای از سهام مؤسسه‌های سرمایه‌پذیر را در اختیار دارند و قطعأ بلوک سهام خود را به نرخ روز معامله نخواهند کرد.

هرچند گاهی اوقات هلدینگ‌ها نیز دارای اهداف بلندمدت هستند، به این ترتیب سهام زیرمجموعه‌‌های خود را جابه‌جا نمی‌کنند و از آن‌جایی که افق سرمایه‌گذاری هلدینگ‌ها در مؤسسه‌های زیرمجموعه درازمدت است، بلوک‌ها مورد معامله قرار نمی‌گیرند.

بنابراین بهتر است در محاسبه خالص ارزش داراییِ مجموعه‌های ‌سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها، ارزش سهام عادی شرکت‌های سرمایه‌پذیر لحاظ شود.

آیا سهامداران خرد می‌توانند از ترکیب سهامداری شرکت‌ها و اخبار مربوط به معاملات بلوکی در تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری استفاده کنند؟

اینکه این موضوع بتواند به عنوان تنها عامل برای خرید و فروش سهامداران مدنظر قرار بگیرد را توصیه نمی‌کنم؛ زیرا معمولا توافق‌هایی تا دقیقه 90 صورت می‌گیرد که تصورات قبل از معامله بلوکی را محقق نمی‌کند.

بنابراین، توجه به معاملات بلوکی به عنوان عاملی که صرفا سهامداران بخواهند بر مبنای آن تصمیم بگیرند، توصیه نمی‌شود؛ هرچند به عنوان یک عامل کمک‌کننده در کنار سایر عوامل تصمیم‌گیری (مانند ارزندگی سهام شرکت)‌می‌تواند مهم تلقی شود.

سهام شناور آزاد چیست؟

سهام شناور آزاد بخشی از سهام یک شرکت گفته می شود که دارندگان آن آماده خرید و فروش سهام آن شرکت هستند و تصمیم ندارند با نگهداری آن سهام در مدیریت شرکت مشارکت کنند.

میزان سهام شناور آزاد چه اهمیتی دارد؟

هر چه میزان سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد به این معنی است که تعداد سهام بیشتری برای معامله توسط عموم سرمایه گذاران وجود دارد و امکان دستکاری قیمت آن سهم توسط سهامداران عمده شرکت کمتر می باشد.

آیا سهام شناور آزاد یک شرکت ثابت می ماند؟

پاسخ این سوال منفی است چرا که مدیریت یک شرکت امکان دارد برای به دست آوردن سرمایه لازم میزان بیشتری از سهام راهبردی خود را به بازار عرضه نماید و سرمایه مورد نیاز خود را از این طریق به دست بیاورند یا برعکس. این قضیه امکان دارد مدیریت شرکت تصمیم بگیرد میزان درصد سهام شناور آزاد شرکت را کاهش دهد و آن را به سهام راهبردی شرکت تبدیل نمایند تا از طریق آن اعمال مدیریت بیشتری در شرکت نماید.

کجا می توان میزان سهام شناور آزاد یک شرکت را مشاهده نمود؟

برای مشاهده میزان سهام شناور آزاد یک شرکت می بایستی به وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس WWW.TSETMC.COM مراجعه نمایید.

برای مثال به تصویر زیر دقت نمایید:

مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی اصفهان در آشنایی هرچه بیشتر با اینگونه مسائل پیرامون بازار بورس در کنار شما خواهد بود و با تدارک دوره های مختلف در زمینه های گوناگون راهگشای کسب و کار شما عزیزان است.