انواع روشهای سرمایه گذاری در دیفای (Defi)، پلتفرم های وام دهی،چالش ها و ریسک ها
2 آگوست 2021 2024-04-15 17:16انواع روشهای سرمایه گذاری در دیفای (Defi)، پلتفرم های وام دهی،چالش ها و ریسک ها
انواع روشهای سرمایه گذاری در دیفای (Defi)، پلتفرم های وام دهی،چالش ها و ریسک ها
دیفای (DeFi) بهزبان ساده مجموعهای از برنامههای غیرمتمرکز است که به ما اجازه میدهد بدون مراجعه به بانکها و واسطهها، امور مالی خود را انجام دهیم. در حقیقت دیفای همان پاسخ طبیعی بشر به نیازی است که تا پیش از این سرکوب میشد؛ نیاز به استقلال مالی و مالکیت واقعی بر داراییهای خود. این مقاله بهطور کامل به آموزش دیفای اختصاص دارد. حوزه دیفای در کنار کاربردی که دارد، به فضایی برای فعالیت با هدف کسب سود هم تبدیل شده است. نگرش پرطرفداری که این روزها بین تازهواردان دنیای ارزهای دیجیتال جا افتاده، اینگونه است: «خرمنی از پول و سودهای کلان در دیفای جمع شده است که ما آدمهای باهوش و فرصتشناس باید آن را مال خودمان کنیم.» در هوشمندی و فرصتشناسی مخاطبان این مقاله شکی نیست؛ اما قصد داریم از این نگرش پرطرفدار فاصله بگیریم و دیفای را آنگونه که هست ببینیم؛ با تمام فرصتها، چالشها، نقاط ضعف، خطرات و سودهایش.
اگر با دنیای امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای آشنایی نسبی داشته باشید، احتمالاً چند سؤال اساسی ذهنتان را درگیر کرده است؛ آیا دیفای فضای مناسبی برای سرمایهگذاری است؟ آیا هنوز هم تب دیفای مثل سال ۲۰۲۰ داغ است؟ سرمایهگذاری در دیفای را از کجا شروع کنیم؟ سرمایهگذاری در این فضا چه مزایا و خطراتی دارد؟ با مطالعه این مقاله، به پاسخ تمامی این پرسشها خواهید رسید. همچنین با محبوبترین پلتفرمهای دیفای و ریسکهای آنها آشنا شده و روشهای کسب سود از این پلتفرمها را یاد میگیرید.
دیفای چیست؟
یکی از اهداف اصلی ارزهای دیجیتال، ایجاد تحول در سازوکار امور مالی متمرکز است. به این معنی که تمامی خدمات پولی و مالی را که تا به امروز در انحصار سازمانهای متمرکز (یعنی دولتها ، بانکها، شرکتهای بیمه و کارگزاریها) بوده است در اختیار تمام مردم دنیا قرار دهد؛ نام جنبش دیفای (DeFi) هم از همین مضمون برگرفته شده است.
امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا به اختصار DeFi، یک بستر جایگزین برای ارائه تمامی خدمات و سرویسهای مالی است که تا پیش از این بهصورت متمرکز از آنها استفاده میکردیم. این خدمات شامل پسانداز، پرداخت، سرمایهگذاری، وامدهی و اعتباردهی، تجارت و تبادل، بیمه و بازار مشتقات مالی هستند. بنابراین:
دیفای، نام یک پروژه نرمافزاری یا یک ارز دیجیتال خاص نیست. در واقع دیفای یک اکوسیستم متشکل از صدها پروژه متنباز مبتنی بر بلاک چین است که میتوانند خدمات مالی مهمی مانند دریافت وام و انجام معاملات مالی را بهصورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه انجام دهند.
به این ترتیب میتوان انتظار داشت که با رشد فزاینده و پختگی تدریجی این فناوری در سالهای آینده، بخشی از نیازهای مالی واقعی کاربران از طریق پلتفرمهای دیفای رفع شود.
در حال حاضر پلتفرمهای دیفای ساختهشده بر روی بلاک چین اتریوم، با استقبال بینظیری مواجه شدهاند. حجم کل سرمایههای قفلشده در پلتفرمهای دیفای، طبق آمار وبسایت defipulse.com نزدیک به ۸۰ میلیارد دلار است. این در حالی است که علاوه بر اتریوم، بلاک چینهای دیگری مانند ترون، ایاس و بایننس اسمارت چین نیز قادر به پشتیبانی از پلتفرمهای دیفای هستند و استقبال کاربران از این شبکهها نیز روزبهروز در حال افزایش است.
در این مقاله، بهدلیل گستردگی موضوعات مطرحشده، از توضیح درباره ماهیت دیفای، ارتباط آن با بلاک چین و قراردادهای هوشمند و چگونگی عملکرد پروژههای دیفای پرهیز میکنیم.
ما در این مقاله، صرفاً پلتفرمهای دیفای را معرفی کرده و نحوه استفاده از آنها را آموزش میدهیم. رسانه ارزدیجیتال هیچ توصیهای مبنی بر سرمایهگذاری یا سرمایهگذاری نکردن در این بازار ارائه نمیدهد. بنابراین لازم است پیش از فعالیت در این حوزه، شخصاً درباره ریسکها و فرصتهای آن تحقیق کنید.
پلتفرمهای دیفای چه ویژگیهایی دارند؟
در اینجا برخی از ویژگیهای اساسی پلتفرمهای دیفای را که باعث تمایز آنها از دنیای مالی سنتی میشوند توضیح خواهیم داد.
- غیرامانی (دارایی در کیف پول خودتان است):
کاربران دیفای داراییها را در کیف پول شخصی خود نگهداری میکنند؛ به این معنی که برای انجام عملیات مالی یا انتقال ارزش، نیازی نیست که کنترل داراییها را به اشخاص واسطه بسپارند. برای توصیف این ویژگی از اصطلاح غیرکاستدی (non-custodial) یا غیرامانی استفاده میکنیم؛ چون داراییهای شما در امانت شخص دیگری نیست و خودتان مستقیماً عملیات را انجام میدهید.
- آزادانه و بدون محدودیت دسترسی:
پلتفرمهای دیفای، شبکههای جهانی هستند؛ به این معنی که در این سیستم مالی، هیچ مرز و محدودیتی وجود نداشته و همه افراد میتوانند به آن دسترسی داشته باشند. همچنین پلتفرمهای دیفای برخلاف بانکها، سازمان بورس و سایر مؤسسات مالی متمرکز هیچگاه تعطیل نمیشوند. ازاینرو میتوانیم دیفای را چیزی شبیه به اینترنت در نظر بگیریم. با این تفاوت که پلتفرمهای دیفای بهجای انتقال آزادانه اطلاعات در سطح جهانی، این کار را در مورد پول انجام میدهند. به همین دلیل میتوان دیفای را اینترنت ارزش (internet of value) نامید.
- ترکیبپذیر:
کد متنباز پلتفرمهای دیفای به توسعهدهندگان این امکان را میدهد که از برنامههای دیگران استفاده کرده و روند نوآوری را تسریع کنند. میتوان پلتفرمهای دیفای را مانند قطعات لِگو در نظر گرفت که یکدیگر را تکمیل کرده و از ارزش یکدیگر استفاده میکنند. ازاینرو میتوان اصطلاح «لِگوی پولی» را برای پلتفرمهای دیفای به کار برد. اگر کاربران نحوه ساخت یک برنامه را دوست نداشته باشند، میتوانند کد آن را کپی کرده و یک برنامه جدید ایجاد کنند.
- غیرمتمرکز:
پروتکلهای دیفای بر روی بلاک چینهای عمومی مانند اتریوم ایجاد میشوند. این بلاک چینها همچون ریلهای قطار سیستم مالی دیفای هستند که هزاران نود (کامپیوترهایی که نرمافزار بلاک چین را اجرا میکنند) در سراسر جهان آنها را اداره میکنند. بنابراین سانسور یا متوقف کردن آن تقریباً غیرممکن است. حاکمیت و تصمیمگیری در پلتفرمهای دیفای بهصورت غیرمتمرکز انجام میشود؛ به این معنی که کاربران یک اپلیکیشن، صاحبان اصلی آن خواهند بود. آنها با ارائه پیشنهادات خود و شرکت در همهپرسیهای شبکه، میتوانند در تصمیمگیریهای مهم شرکت کنند. هیچ فرد یا گروه متمرکزی نمیتواند بهطور یکجانبه کنترل سرمایهها را در دست گرفته و یا قوانین بازی را تغییر دهد.
انواع روشهای سرمایهگذاری در دیفای
در اینجا چند روش مرسوم برای سرمایهگذاری و کسب سود از بازار دیفای را توضیح میدهیم.
- خریدوفروش توکنهای دیفای:
توکنهای دیفای، داراییهای بومی پلتفرمهای این حوزه هستند که هریک کاربرد مشخصی دارند. بهعنوان مثال ارز دیجیتال بومی پلتفرم کامپوند، COMP است و ارزهای بومی پلتفرم میکر، MKR و DAI نام دارند. توکنهای دیفای مانند سایر ارزهای دیجیتال در صرافیهای آنلاین خریدوفروش میشوند و (مانند هر دارایی دیگری) بر اساس عرضه و تقاضا تعیین میشود.
آنچه که باعث افزایش تقاضای توکنهای دیفای میشود، کاربرد خاص آنها در پلتفرمهای دیفای است. بنابراین بهتر است که فقط بر روی توکنهای دیفای با موارد استفاده واقعی و قابلاثبات مانند حاکمیتی (Governance)، سهامگذاری (Staking) و وثیقه (Collateral) سرمایهگذاری کنید. بهعنوان مثال توکن UNI در پلتفرم یونی سواپ (Uniswap)، بهعنوان یک توکن حاکمیتی قابلاستفاده است؛ یا YFI به کاربران اجازه میدهد تا در اکوسیستم یرن فایننس (Yearn finance) در فرایند کشت سود و حاکمیت شبکه شرکت کنند.
- استخراج نقدینگی (Liquidity Mining):
استخراج نقدینگی به معنی تزریق نقدینگی به پلتفرمهای دیفای است. به این صورت که افراد داوطلب، نقدینگی موردنیاز پلتفرمهای وامدهی یا صرافیهای غیرمتمرکز را از طریق استخرهای نقدینگی (liquidity pool) تأمین کرده و بهعنوان پاداش، بخشی از کارمزدهای جمعآوریشده را دریافت میکنند. این افراد اصطلاحاً تأمینکننده نقدینگی (Liquidity provider) یا LP نامیده میشوند.
بهعنوان مثال در یک پلتفرم وامدهی دیفای، درصدی از هزینههای دریافتی از وامگیرندگان، به تأمینکنندگان نقدینگی تعلق میگیرد. در حال حاضر اکثر پلتفرمها به LPها اجازه میدهند که داراییهای خود را در هر زمان دلخواه، برداشت کنند. این مزیتها برای افراد انگیزه مناسبی ایجاد میکند که بهجای راکد نگهداشتن ارزهای دیجیتال خود در صرافیها، به یک تأمینکننده نقدینگی تبدیل شده و پاداش دریافت کنند. با همه این اوصاف، به یاد داشته باشید که قفل کردن داراییها در پلتفرمهای دیفای همیشه سودآورترین روش نیست!
- کشت سود (Yield Farming):
یلد فارمینگ یا کشت سود، فرایندی بسیار شبیه به استخراج نقدینگی است؛ با این تفاوت که در این روش، افراد بهجای سهامگذاری داراییهای خود در یک پروتکل واحد، آنها را به مجموعهای از پلتفرمها با بیشترین میزان بازدهی اختصاص میدهند. یک نمونه بسیار مشهور از پلتفرمهای دیفای که بر کشت سود تمرکز کرده، یرن فایننس (yearn.finance) است.
پروتکل یرن فایننس، وجوه واریزشده کاربران به این پلتفرم را در میان استخرهای نقدینگی که بیشترین بازدهی را دارند، توزیع میکند. البته این پروتکل علاوه بر APY (نرخ سود سالیانه)، معیارهای دیگری همچون میزان ریسک پلتفرمها را نیز مدنظر قرار میدهد.
- آربیتراژ:
آربیتراژ بهمعنی استفاده از اختلاف قیمتهای موجود در بازار، با هدف کسب سود است. از آنجا که اغلب صرافیهای غیرمتمرکز حوزه دیفای از الگوریتمهای بازارساز خودکار یا AMM (که در ادامه آن را بهصورت مفصل توضیح خواهیم داد) استفاده میکنند، در مواقعی که یک ارز دیجیتال با نوسانات قیمت شدید روبهرو باشد، قیمت آن در صرافیهای غیرمتمرکز، قدری با سایر بازارها تفاوت دارد. به این ترتیب، افراد میتوانند از این فرصت استفاده کرده و در هنگام افزایش ناگهانی قیمت یک ارز، آن را در یک صرافی غیرمتمرکز، با قیمت پایینتر خریداری کنند تا در صرافی دیگری با قیمت بیشتر بفروشند.
حالا به سراغ انواع پلتفرمهای حوزه دیفای برویم. در حوزه دیفای چه خدماتی ارائه میشود؟
مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی مجری رسمی برگزاری دوره های آموزشی ارزهای دیجیتال (بازارهای مالی بین المللی) به صورت حضوری و آنلاین. همچنین گواهینامه بین المللی مورد تایید سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور قابل ترجمه با مهر دادگستری و وزارت امور خارجه به دانش پذیران عزیز ارائه می گردد.
صرافیهای غیرمتمرکز
مفهوم صرافی غیرمتمرکز، اساساً با چیزی که از صرافیهای سنتی (و متمرکز) در ذهن داریم متفاوت است. در این پلتفرمها، بهجای آنکه مجبور باشیم ارزهای دیجیتال خود را به کیف پول داخلی صرافی انتقال دهیم، میتوانیم کیف پولهای شخصی خود را با روشی امن به صرافی غیرمتمرکز متصل کرده و معاملات را مستقیماً از کیف پول خود انجام دهیم. همچنین در صرافیهای غیرمتمرکز، بهجای استفاده از دفتر سفارشات (Orderbook)، از مکانیسمهای جایگزین آن یعنی استخرهای نقدینگی و بازارساز خودکار (AMM) برای انجام معاملات و تعیین قیمتها استفاده میشود.
استخر نقدینگی، مکانی برای تجمیع توکنها در صرافی است که نقدینگی لازم برای انجام معاملات را فراهم میکند. کاربران میتوانند با تأمین نقدینگی توکنها در هریک از این استخرها، از کارمزد معاملات انجام شده در استخر، درآمد کسب کنند. بازارساز خودکار نیز قرارداد هوشمندی است که با استفاده از الگوریتمهای ریاضی مبتنی بر عرضه و تقاضا، قیمت داراییهای موجود در هر استخر را بهصورت خودکار تعیین میکند.
معاملات کاربران در صرافیهای غیرمتمرکز، از طریق قراردادهای هوشمند انجام میشود. به این ترتیب، احتمال دستکاری در بازار بهشکل چشمگیری کاهش مییابد. همچنین تمامی تراکنشهای مربوط به مبادله ارزهای دیجیتال، مستقیماً بر روی بلاک چین ثبت شده و امکان حذف یا تغییر آنها وجود نخواهد داشت.
کاربران صرافیهای غیرمتمرکز، نیازی به ثبت نام یا احراز هویت در این پلتفرمها ندارند. به این ترتیب هر شخصی در هرجای دنیا میتواند به این پلتفرمها دسترسی داشته و از آن استفاده کند. علاوه بر این، مدیریت و حاکمیت این پلتفرمها نیز بهصورت غیرمتمرکز انجام میشود؛ به این معنی که کاربران میتوانند با استفاده از توکنهای حاکمیت (Governance token) هر صرافی، در تصمیمگیریها و بهروزرسانیهای آن پلتفرم مشارکت داشته باشند.
معرفی برترین صرافیهای غیرمتمرکز
در ادامه، چند مورد از مهمترین صرافیهای غیرمتمرکز را معرفی کرده و نحوه کار با یکی از مشهورترین پلتفرمها را توضیح خواهیم داد.
- یونی سواپ:
پلتفرم یونی سواپ (Uniswap) یکی از اولین و مشهورترین صرافیهای غیرمتمرکز ایجادشده بر روی بلاک چین اتریوم است. کاربران این پلتفرم، میتوانند توکنهای ERC20 شبکه اتریوم را بهصورت بیواسطه معامله کنند. همچین افراد میتوانند با تأمین نقدینگی جفتارزهای معاملاتی در استخرهای این صرافی، از کارمزد مبادلات درآمد کسب کنند. گفتنی است که کارمزد بالای تراکنشها در یونی سواپ (بهدلیل مقیاسپذیری اندک شبکه اتریوم)، در حال حاضر از جمله مشکلات این صرافی به شمار میرود. توکن حاکمیتی این صرافی، UNI نام دارد و دارندگان این توکن، میتوانند در تصمیمگیریهای این پلتفرم مشارکت داشته باشند. - پنکیک سواپ:
صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ (Pancakeswap)، پلتفرمی مشابه یونی سواپ است که بر بستر شبکه بایننس اسمارت چین ایجاد شده و امکان تبدیل توکنهای BEP20 به یکدیگر را فراهم میکند. این پلتفرم علاوه بر قابلیتهای تبدیل توکنها و تأمین نقدینگی، به کاربران اجازه میدهد که توکنهای مخصوص استخر (یا توکنهای LP) را در فارمهای بهره سپردهگذاری کرده و توکن حاکمیتی این پلتفرم را بهعنوان پاداش دریافت کنند. کیک (Cake) توکن حاکمیتی پلتفرم پنکیک سواپ است که بهعنوان محرک و سوخت اصلی صرافی پنکیک سواپ مورداستفاده قرار میگیرد و دارندگان آن میتوانند در مدیریت شبکه نقش ایفا کنند.
- سوشی سواپ:
زمانی که پلتفرم سوشی سواپ (Sushiswap) بر روی شبکه اتریوم راهاندازی شد، نسخهای کپیبرداریشده یا اصطلاحاً فورکی از پروتکل یونی سواپ بود که تقریباً همان امکانات و قابلیتها را داشت؛ با این تفاوت که در ازای سپردهگذاری توکنهای LP (حاصل از تأمین نقدینگی در استخرها)، توکن حاکمیتی SUSHI را به کاربران پاداش میداد؛ اما عرضه توکن حاکمیت UNI از سوی رقیب سنتی این پلتفرم (یعنی یونی سواپ) باعث شد که سوشی سواپ، باز هم ابتکار عمل بیشتری به خرج دهد.
امروزه پلتفرم سوشی سواپ، قابلیت تبدیل توکنها، تأمین نقدینگی، وامدهی، دریافت وام و کشت سود چندباره را بهصورت یکجا ارائه میدهد. این پلتفرم دارای دو توکن اصلی SUSHI و XSUSHI است که یکی برای مشارکت در مدیریت شبکه و دیگری برای کشت سود به کار میرود.
پلتفرمهای وامدهی
پلتفرمهای وامدهی یا بازارهای پولی غیرمتمرکز (DMM)، دو قابلیت اساسی را در دنیای بلاک چین فراهم میکنند. اول اینکه به کاربران اجازه میدهند بدون نیاز به فروش ارزهای دیجیتال خود، این داراییها را وثیقهگذاری کرده و نقدینگی موردنیاز خود را وام بگیرند و دوم اینکه امکان کسب درآمد غیرمستقیم از طریق وامدهی ارزهای دیجیتال را فراهم میکنند.
بهبیان ساده، پلتفرمهای وامدهی غیرمتمرکز، بهعنوان واسطهای میان وامدهندگان و وامگیرندگان عمل میکنند. این پلتفرمها داراییهای دیجیتال وامدهندگان را در استخرهای نقدینگی جمعآوری کرده و به وامگیرندگانی که ارزهای دیجیتال خود را وثیقهگذاری کردهاند، قرض میدهند. وامگیرندگان برای آزادسازی وثیقه بهره وام خود را به پلتفرم پرداخت میکنند و وامدهندگان سود سپردهگذاری خود را از پلتفرم دریافت خواهند کرد.
پلتفرمهای وامدهی بدون نیاز به دخالت افراد و تنها از طریق قراردادهای هوشمند کار میکنند. کاربران با اتصال کیف پولهای خود به پلتفرمهای وامدهی، میتوانند داراییهای خود را در قراردادهای هوشمند قفل کرده و از آن بهعنوان وثیقه و یا تأمین نقدینگی استفاده کنند.
پروتکلهای وامدهی، میزان سود سالانه وامدهندگان (Supply APY) و بهره سالانه وامگیرندگان (Borrow APY) را بهصورت خودکار و بر اساس نسبت عرضه و تقاضای هریک از بازارهای پولی، تعیین میکنند.
یک مسأله مهم دیگر درباره پلتفرمهای وامدهی، نسبت وام به وثیقه (loan-to-value) یا LTV است. از آنجا که قیمت ارزهای دیجیتال همواره در حال نوسان است، هریک از پلتفرمهای وامدهی نسبت TVL را بهگونهای تعیین میکنند که در صورت سقوط قیمت وثیقه، وامدهنده متحمل ضرر نشود. بنابراین منطقی است که در این پلتفرمها، میزان وثیقه همیشه از وام دریافتی بیشتر باشد. با این حال، اگر نوسانات قیمت بهحدی شدید باشد که ارزش وثیقه به زیر این نسبت کاهش یابد، قرارداد هوشمند بهطور خودکار بخشی از وثیقه را به فروش رسانده و کسری نقدینگی استخرهای خود را جبران میکند. در این شرایط اصطلاحاً وثیقه وامگیرنده لیکویید خواهد شد.
معرفی برترین پلتفرمهای وامدهی دیفای
در ادامه، چند مورد از مهمترین پلتفرمهای وامدهی غیرمتمرکز را معرفی کرده و نحوه کار با یکی از مشهورترین پلتفرمها را توضیح خواهیم داد.
- کامپوند فایننس:
کامپوند فایننس (Compound Finance) یکی از مشهورترین و موفقترین پروتکلهای وامدهی ایجادشده بر روی بلاک چین اتریوم است و در زمان نگارش این مقاله، با ۹.۲۴ میلیارد دلار سرمایه قفلشده، برترین جایگاه را در میان پلتفرمهای دیفای در اختیار دارد. پروتکل کامپوند نرخ بهره برای وامگیرندگان و تأمینکنندگان را بهصورت مجزا تعیین کرده و علاوه بر سود حاصل از سپردهگذاری داراییها، با توزیع توکنهای حاکمیتی کامپ (COMP) به کاربران خود (هم وامدهندگان و هم وامگیرندگان) پاداش میدهد. دارندگان این توکن میتوانند از حق حاکمیتی خود استفاده کرده و در تصمیمگیریهای آینده این پلتفرم مشارکت داشته باشند.
داراییهای سپردهگذاریشده در استخرهای نقدینگی کامپوند، با توکنهای بومی این پلتفرم موسوم به cToken نمایندگی میشوند. cTokenها، که با استاندارد ERC-20 بلاک چین اتریوم ایجاد شدهاند، مالکیت بخشی از داراییهای موجود در استخرهای دارایی کامپوند را نشان میدهند. دارندگان cTokenها هر زمان که بخواهند میتوانند با ارائه این توکنها، ارزهای دیجیتالی را که در استخر نقدینگی سپردهگذاری کردهاند آزاد کنند. - مِیکردائو:
میکردائو (MakerDAO) پروتکلی برای وامدهی و ایجاد استیبل کوین DAI است. این پلتفرم یکی از اولین پروژههای مالی غیرمتمرکز است که در سال ۲۰۱۵ بر بستر بلاک چین اتریوم ایجاد شد و امروزه آن را پایه و اساس دیفای مینامند. قیمت استیبل کوین DAI با نسبت یک به یک، به دلار امریکا پیوند داده شده است؛ اما برخلاف سایر ارزهای دیجیتال باثبات که با دلار یا سایر ارزهای فیات موجود در بانک پشتیبانی میشوند، استیبلکوین DAI، از طریق ارزهای دیجیتال قفلشده در قرارداد هوشمند میکردائو پشتیبانی میشود.
پروتکل میکر، در ازای وثیقهگذاری ارزهای دیجیتال مشخصی مانند اتر، توکن DAI را ایجاد کرده و آن را وام میدهد. طبق پروتکل میکردائو ارزش داراییهای وثیقه، باید معادل ۱۵۰٪ ارزش وام دریافتشده باشد و اگر در اثر نوسانات قیمت، ارزش آن به زیر این نسبت کاهش یابد، وام منحل خواهد شد. این پلتفرم علاوه بر استیبلکوین DAI، توکن حاکمیتی میکر (MKR) را در میان کاربران خود توزیع میکند. - ونوس:
ونوس (Venus)، پروتکلی برای وامدهی الگوریتمی و صدور استیبل کوینهای مصنوعی در شبکه بایننس اسمارت چین است. این پروتکل که در اواخر سال ۲۰۲۰ راهاندازی شد، بهدلیل برخورداری از قابلیتهای فراوان، سرعت بالا و کارمزدهای اندک، رقیبی جدی برای پلتفرمهای وامدهی شبکه اتریوم به شمار میرود و تاکنون سهم قابلتوجهی از بازار وامدهی دیفای را از آن خود کرده است.
پروتکل ونوس علاوه بر وامدهی ارزهای دیجیتال (بهصورت توکن BEP20)، از استیبل کوین مصنوعی VAI نیز برای وامدهی استفاده میکند. توکن VAI، دارایی بومی شبکه ونوس است که قیمت آن با نسبت یک به یک، به دلار امریکا پیوند داده شده و نسبت وام به وثیقه آن، ۵۰٪ است.
این پلتفرم همچنین توکن حاکمیتی XVS را در میان کاربران خود توزیع میکند که از آن برای رأیدهی به پیشنهادات توسعه شبکه استفاده میشود. یکی از نکات قابلتوجه در پلتفرم ونوس، آن است که کنترل این پلتفرم بهطور کامل به دارندگان توکن XVS واگذار شده و اعضای تیم سازنده و توسعهدهندگان و مشاوران، هیچ سهم اولیهای از این توکنها را به خود اختصاص ندادهاند.
ﺟﻬﺖ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺸﺎوره ﺗﺨﺼﺼﯽ راﯾﮕﺎن ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺷﺮﮐﺖ در دوره ي ارزﻫﺎي دﯾﺠﯿﺘﺎل(ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ) ﻫﻤﯿﻦ اﻻن با ما تماس بگیرید یا جهت تماس کارشناسان مربوطه با شما فرم زیر را تکمیل نمایید.
اوووپس! نمی توانیم فرم شما را بیابیم.
چگونه بهترین پلتفرمهای دیفای را انتخاب کنیم؟
پارامترها و عوامل بسیار زیادی در صنعت دیفای دخیل هستند که باید آنها را بهدقت موردتوجه قرار داد. با این حال، معمولاً اغلب سرمایهگذاران تنها به یک عامل توجه میکنند: APY یا سود سالانه موردانتظار از پلتفرمهای دیفای. در ادامه برخی از فاکتورهای اساسی که پیش از سرمایهگذاری در دیفای باید به آن توجه کنید را بررسی خواهیم کرد:
- امنیت قرارداد هوشمند:
قراردادهای هوشمند در حقیقت قلب تپنده پروژههای دیفای هستند. اگرچه امنیت این کدها از ابتدای شکلگیری فضای دیفای تاکنون دستخوش تغییرات و پیشرفتهای بسیاری شده است، اما هنوز هم پروژههای آسیبپذیر و ناامن در این حوزه وجود دارند. تا کنون بسیاری از پروژههای دیفای مانند کریم فایننس (Cream Finance) و یرن فایننس (Yearn finance) قربانی حملات سایبری و نفوذ هکرها به نقاط آسیبپذیر قراردادهای هوشمند شدهاند.
- حاکمیت:
همواره در مواجهه با پروژههای جدید دیفای، به دنبال این سوال باشید که تصمیمات اساسی این پلتفرم چگونه اتخاذ میشود؟ اصلیترین تصمیمات در پلتفرمهای دیفای، مربوط به بحث کارمزدها و ارتقای سیستم است. حاکمیت برخی از پلتفرمهای دیفای، برعهده تیم توسعهدهندگان و در برخی دیگر بر اساس مدل DAO (سازمان خودمختار غیرمتمرکز)، بر عهده کاربران است.
مدل DAO، حاکمیت پلتفرم را به دارندگان توکن حاکمیتی شبکه واگذار میکند؛ بهگونهای که هرنفر بهاندازه سهمی که از توکنهای حاکمیتی در اختیار دارد، در تصمیمگیریها حق رأی داشته باشد. اگر پلتفرم دیفای موردنظر شما تحت حاکمیت جامعه نیست، لازم است درباره استفاده از آن تجدیدنظر کنید. زیرا درست زمانی که فکر میکنید همه چیز خوب پیش میرود، ممکن است همه دارایی خود را (به دلیل تغییرات ناشی از حاکمیت متمرکز) از دست بدهید. این شیوه کلاهبرداری که با نام Rug-pull مشهور شده، یکی از اتفاقات عادی پروژههای دیفای سال ۲۰۲۰ بود؛ پس نگذارید تاریخ تکرار شود!
- نقشه راه و تیم توسعهدهنده:
پلتفرمهایی که تیم توسعهدهنده آنها شناختهشده هستند و اهداف و برنامهریزیهای خود را بهصورت عمومی منتشر میکنند، بهمراتب قابلاعتمادتر از پروژه های گمنام این حوزه هستند. در برخی از پروتکلهای دیفای، غیر از یک آدرس ناشناس اتریوم و یک حساب توییتر با نام مستعار، هیچ نام و نشانی از توسعهدهندگان یا شرکت ثبتشدهای که پشتیبان این پلتفرم باشد در میان نیست. بسیار بعید است که چنین پروژههایی، با همان قدرتی که کار را آغاز میکنند، مسیر خود را ادامه دهند.
- مدیریت سود و هزینهها:
توجه داشته باشید که هیچ چیز در دنیای دیفای پایدار نیست. ممکن است تمام ارزش یک پروژه، در زمان کوتاهی از دست برود (مثل پروتکل yam finance)، یا اینکه پروژهای که گمان میکردیم نابود شده (مانند Aave)، دوباره به بازی برگردد و سهم قابلتوجهی را از بازار در اختیار بگیرد.
بهدلیل همین تغییرات، هیچگاه نباید به اعداد و ارقامی که در این بازار میبینید تکیه کنید. بهعنوان مثال نرخ سود سالانه سپردهگذاری در یک پلتفرم خاص، قطعی و تضمینی نیست؛ بلکه وابسته به شرایط کلی بازار، عملکرد این پلتفرم و عرضه و تقاضای ارز دیجیتالی است که قصد سرمایهگذاری آن را دارید. حتی گاهی ممکن است سود سپردهگذاری یک توکن در یک پلتفرم دیفای، کمتر از سود نگهداری ساده این توکن (و افزایش ارزش آن) باشد. این مشکل در دنیای دیفای با عنوان «زیان غیردائمی (impermanent loss)» شناخته شده است. بنابراین، سرمایهگذاری در پلتفرمهای دیفای، نیازمند توجه و پیگیری مداوم است.
- مقیاسپذیری و کارمزدها:
مقیاسپذیری یک شبکه بلاک چین، بهمعنی میزان توانایی این شبکه در پردازش تراکنشهای شبکه است. هرچقدر که مقیاسپذیری یک شبکه بیشتر باشد، توانایی پردازش حجم بیشتری از تراکنشها را خواهد داشت.
از آنجا که رقابت سرمایهگذاران دیفای بسیار بیشتر از سرمایهگذاران عادی است، فعالیت در این بازار، نیازمند سرعت بالای تراکنشهاست. همچنین در بلاک چینهایی که مقیاسپذیری آنها کمتر است، کارمزد تراکنشهای مربوط به دیفای، بهشدت افزایش خواهد یافت.
این مسأله امروزه در بلاک چین اتریوم و پلتفرمهای دیفای این شبکه قابلمشاهده است. در حالی که پلتفرمهای ساختهشده بر روی بلاک چینهای مقیاسپذیرتر مانند بایننس اسمارت چین، تا حد زیادی، مسأله زمان و کارمزد تراکنشها را حل کردهاند. با این حال، مسأله مقیاسپذیری مدتها موردتوجه توسعهدهندگان اتریوم بوده و برنامهریزیهای بسیاری برای حل این مشکل انجام شده است. بنابراین، در آینده نزدیک باید منتظر رقابت تنگاتنگ بلاک چینها برای بهدستآوردن سهم بیشتر از بازار دیفای باشیم.
چالشها و ریسکهای دیفای
اگر قدری در فضای دیفای بچرخید و با پلتفرمهای مختلف کار کنید، حتماً با من همنظر خواهید بود که دیفای تازه در آغاز راه است. در حال حاضر، پیچیدگیها و چالشهای این حوزه برای کاربران عادی بهحدی است که احتمالاً هیچگاه هوس نمیکنید دیفای را بهعنوان یک راهکار مالی مؤثر به خانواده خود معرفی کنید.
در بخش پایانی این مقاله، ریسکها و چالشهای فعلی حوزه دیفای را بررسی میکنیم. اما به یاد داشته باشید که وضعیت دیفای روبهروز تغییر میکند و این تغییرات، چالشهای و مزیتهای جدیدی را بهدنبال دارد.
موارد زیر، بخشی چالشهای فعلی دیفای هستند:
- سرعت:
حقیقت این است که بلاک چینها اکنون بسیار کندتر از رقبای سنتی و متمرکز خود (بانکها و مؤسسات مالی) هستند. بهویژه بلاک چین اتریوم که میزبان بیشترین پلتفرمهای دیفای در حوزههای کاربردی گوناگون است، در حال حاضر با مشکلات مقیاسپذیری دستوپنجه نرم میکند. با این حال، امید است که با پیشرفت فناوری این مشکلات بهزودی برطرف شده و دیفای به رقیبی قدرتمند برای پلتفرمهای مالی متمرکز تبدیل شود.
- کارمزد:
اگرچه یکی از اهداف اولیه پیدایش تکنولوژی بلاک چین کاهش کارمزدها بود، اما چیزی که در عمل اتفاق افتاده این است که کارمزد تراکنشهای دیفای (تحت تأثیر مشکلات مقیاسپذیری) همچنان بهطرز چشمگیری بالاست. برخی از بلاک چینهای نسل جدید مانند بایننس اسمارت چین و سولانا (که بهتازگی از اپلیکیشنهای دیفای پشتیبانی میکنند)، تا حدودی بر مشکل کارمزد فائق آمدهاند؛ اما بلاک چینهای سنتی مانند اتریوم، هنوز هم نیازمند تغییراتی برای بهبود این وضعیت هستند.
- تجربه کاربری:
درحالحاضر، استفاده از حوزه دیفای کمی برای کاربران تازهکار پیچیده است و برنامههای فعلی هنوز آنطور که باید رابط کاربری خوبی ندارند. برای یک کاربر عادی حریمخصوصی و تمرکززدایی اولویت اول نیست؛ بلکه انگیزه اصلی که میتواند کاربران را به استفاده از پلتفرمهای دیفای سوق دهد، آسانبودن کار با این پلتفرمهاست. توسعه نرمافزارهای موبایل برای برنامههای حوزه دیفای مهمترین مسئلهای است که درباره تجربه کاربری باید به آن توجه شود.
گذشته از بحث چالشها، کارکردن با پلتفرمهای دیفای هنوز هم دارای خطرات بالقوهای است که معمولاً تازهواردان به این حوزه را هدف قرار میدهد. بخشی از این خطرات، شامل موارد زیر هستند:
- حملات هک و DNS:
اگرچه همیشه گفتهایم (و میگوییم) که اصلیترین مزیت بلاک چین، امنیت بالای آن است، اما باید توجه داشته باشیم که بلاک چین فقط نقش یک زیرساخت امن را دارد. ممکن است برنامههای غیرمتمرکز دیفای به خودی خود دارای آسیبپذیریهایی باشند که امکان سوءاستفاده را به هکرها بدهند. علاوه بر این، راهکارهای دیفای، در حال حاضر از طریق چارچوب متمرکز وب به کاربران ارائه میشوند. بنابراین حملاتی همچون DNS (مختلکردن سیستم نام دامنه) هنوز هم امکان راهاندازی وبسایتهای جعلی با ظاهر غیرمتمرکز را به هکرها میدهد.
- از بین رفتن وثیقه:
وقتی از پلتفرمهای وامدهی دیفای استفاده میکنید، باید همواره این نکته را در ذهن داشته باشید که ارزش وثیقه شما در معرض نوسان است. در صورت کاهش شدید قیمتها (مثلاً بیش از ۵۰ درصد) ممکن است وثیقه شما لیکویید شود (یعنی برای جبران ضررها با تخفیف فروخته شود) و به این ترتیب، این امکان وجود دارد که کل دارایی خود را از دست بدهید.
- زیان غیردائمی:
زیان غیردائمی (impermanent loss)، از جمله ریسکهایی است که تأمینکنندگان نقدینگی در صرافیهای غیرمتمرکز با آن دستبهگریبان هستند. در اغلب صرافیهای غیرمتمرکز مبتنی بر بازارساز خودکار، تأمینکنندگان نقدینگی باید مبالغی برابر از یک جفتارز (مثلاً ETH/DAI) را به استخر نقدینگی واریز کنند. زیان غیردائمی وقتی اتفاق میافتد که سوددهی بازار ارزهای دیجیتال به حدی زیاد باشد که سود شما از تأمین نقدینگی یک جفتارز، کمتر از سود نگهداری ساده یک ارز دیجیتال باشد. یعنی مثلاً اگر ۲۰۰۰ دلار سرمایه خود را به صورت ۱۰۰۰ دلار اتر و ۱۰۰۰ دلار تتر وارد صرافی کرده باشید و در همین زمان قیمت اتر جهش چشمگیری را تجربه کرده باشد، فرصت نگهداری ۲۰۰۰ دلار اتر و کسب سودهای بیشتر را از دست دادهاید.
- افزایش ناگهانی نرخ بهره وام:
یکی دیگر از ریسکهای کار با پلتفرمهای وامدهی، افزایش ناگهانی نرخهای بهره است. همان طور که پیشتر گفتیم، نرخهای بهره وام، بر اساس میزان عرضه و تقاضا پیوسته در حال تغییر است. حال اگر تقاضای دریافت وام یک توکن (به هر دلیلی) افزایش یابد و از عرضه پیشی بگیرد، نرخ بهره آن هم بهطرز چشمگیری افزایش خواهد یافت. بنابراین اگر از پلتفرمهای دیفای وام میگیرید، باید همواره تغییرات بازار و رفتار جمعی کاربران را مدنظر داشته باشید.
- خطای کاربر:
همان طور که میدانید، دیفای واسطههای مالی را از بین میبرد و تمام مسئولیت را به خود کاربران واگذار میکند. این موضوع علاوهبر مزایای استقلال مالی از نهادهای متمرکز، خطراتی را هم در پی دارد. بهعنوان مثال، اگر رمز حساب بانکی خود را گم کنید، میتوانید با مراجعه به بانک حساب خود را بازیابی کنید، اما در بلاک چینهای باز مانند اتریوم، هویت با یک رشته متنی از حروف و اعداد به نام «کلید خصوصی» (Private Key) تعیین میشود که اگر آن را گم کنید، دسترسی به موجودی کیف پول خود را برای همیشه از دست خواهید داد. همچنین تراکنشهای دیفای برگشت ناپذیر هستند و این یعنی اگر مبلغی به کیف پول اشتباهی واریز کنید، احتمالاً دیگر دستتان به آن مبلغ نخواهد رسید. بههمیندلیل، کاربرانِ حواسپرت در زمان کار با دیفای در خطر هستند.
مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی در مسیر یادگیری مهارت های حرفه ای، پیشرفت شغلی، کارآفرینی و توسعه کسب و کار با بهره مندی از دانش و تجربه اساتید متخصص و دارا بودن کادری مجرب در کنار فراهم آوردن محیطی پویا با امکانات روز آموزشی، با افتخار در کنار شما خواهد بود. امیدواریم بتوانیم نقش و سهمی موثر در آینده، جایگاه شغلی و اجتماعی شما مردم کشور عزیزمان ایران داشته باشیم و رسالت اجتماعی خود را به نحو احسن ایفا نماییم.
دستهها