معرفی رشته مهندسی رباتیک
17 می 2021 2021-05-12 19:31معرفی رشته مهندسی رباتیک
معرفی رشته مهندسی رباتیک
رشته فنی مهندسی رباتیک یکی از رشته های میان رسته ای جدید در ایران میباشد ،جدید بودنش میتواند بدلیل تاسیس در حد اکثر ۱۵ سال گذشته باشد و میان رشته ای است به دلیل اشتراکاتی که با رشته های مهندسی برق گرایشات الکترونیک و کنترل و همچنین مهندسی مکانیک گرایش طراحی جامدات و مهندسی کامپیوتر گرایش نرم افزاردارد.
گاهی اوقات حتی افراد تحصیل کرده نیز به اشتباه ،گمان میبرندمهندس رباتیک ،مهندس برق نیز می باشد علاوه بر این مکانیک و کامپوتر نیز هست،در صورتی که برای دانشجوبان رباتیک واضح بودن این اشتباه غیر قابل انکار است که بقیه رشته ها یک مهندس رباتیک تنها یک مهندس رباتیک است.
چرا که به صرف ارائه دروسی چون مداراهای الکترونیکی و منطقی و ریز پردازنده در برنامه درسی مهندسی کامپیوتر-نرم افزار و اشتراک این دروس در رباتیک و مهندسی الکترونیک ،نمیتوان نسبتی از الکترونیک و رباتیک به کامپیوتر داد.وظیفه و کربرد ها متفاوت است.شاید یکی از نمونه های فریبنده آگهی های استخدام کار شرکتها یا کارخانه ها باشد که آنهم بدلیل کاربرد مورد انتظار آنها،نام چند رشته مهندسی را در کنار یکدیگر قرار میدهند.
به عبارتی این دیگر بستگی به نیاز صنعت و کارخانه ها دارد که بسته به نیازشان ، رشته های دانشگاه تاسیس شده اند، رشته رباتیک نیز از این اصل مستثنا نیست .
یک مهندس رباتیک حتی با وجود توانایی در برخی از موارد اختصاصی موجود در دیگر رشته ها،تنها یک مهندس رباتیک استاین اصل را میتوان برای دیگر رشته های فنی مهندسی تعمیم داد.
رشته های جدید برای نیاز های جدید و پاسخ به آنها طراحی شده اند وبه طبع آن توانایی افراد تحصیل کرده نیز بهترین پاسخ برای این نیازها میباشد که رشته رباتیک نیز پاسخگو به نیاز رباتیکی صنعت میباشد.
گرایشهای این رشته در مقطع کارشناسی ارشد،در ایران مکاترونیک میباشد و البته خود رباتیک که در ایران هنوز وجود ندارد.
اهداف رشتهٔ مهندسی رباتیک
مهندسی رباتیک زیرشاخهای از رشتههای مهندسی است که هدف آن ساخت، طراحی، کاربرد و بهرهبرداری از رباتها است. مهندسی رباتیک شاخهای میانرشتهای از مهندسی برق و مهندسی مکانیک است. یک طراح حرفهای که مسئولیت ایجاد روباتها و سیستمهای رباتیک را بر عهده دارد، “مهندس روباتیک” نامیده میشود.
حال ممکن است برای شما این سؤال پیش آید که ربات چیست و چرا برخی افراد به ساخت آن روی میآورند و وارد این رشته میشوند؟
باید بگوییم رباتها دستگاههایی هستند که قادر به انجام وظایفی هستند که انسانها قادر به انجام آن نیستند، یا ترجیح میدهند آنها را انجام ندهند. برخی از رباتها برای انجام کارهایی ساخته شدهاند که برای افراد خطرناک هستند مانند کاوش در مینها، خنثی کردن بمبها، کاوشهای فضایی و دریایی و کار در محیطهای سرشار از مواد شیمیایی و… .
فعالیت رباتها تنها به محلهای خطرناک ختم نمیشود. رباتها میتوانند با سرعت و دقت بیشتری بدون خستگی یا کندی، بسیاری از کارها را با دقت بالا انجام دهند، مانند فرایندهای ساختوساز در کارخانجات، عملهای جراحی و … .
این رشته در ایران قدمت چندانی ندارد و از شاخههای میانرشتهای محسوب میشود.
میانرشتهای به این معنا که دروسی که در آن ارائه میشود تا حدودی مشابه دروس برخی رشتهها مانند رشتههای مهندسی برق گرایشهای الکترونیک، کنترل، مهندسی مکانیک گرایش طراحی جامدات و مهندسی کامپیوتر گرایش نرمافزار است و افرادی که در این رشتهها تحصیل کردهاند میتوانند در مقاطع بالاتر با ورود به این رشته یا آموزش مطالب و مهارتهای موردنیاز این صنعت، وارد بازار کار این شاخه شوند.
ورود به رشتهٔ مهندسی رباتیک
افرادی که به این رشته علاقه دارند باید در دبیرستان در رشتههای فنی، مهندسی تحصیل کرده باشند و در دروس ریاضی، فیزیک و هندسه پایهٔ قوی و خوبی داشته باشند، تا بتوانند با شرکت در کنکور آزمایشی رشتهی ریاضی و فیزیک، وارد این رشته در دانشگاه شوند.
برای ورود به این رشته همچنین میتوانید ابتدا در دانشگاه رشتههای الکترونیک و کامپیوتر و یا مکانیک را انتخاب کنید و در مقطع ارشد در گرایشهای رباتیک و هوش مصنوعی و یا مکاترونیک تحصیل کنید.
برای ادامهٔ تحصیل در مقاطع بالاتر شما باید در سطح کارشناسی ارشد در رشتهٔ مهندسی رباتیک یا مهندسی کامپیوتر- هوش مصنوعی گرایش رباتیک و در سطح دکتری در رشتهٔ هوش ماشین و رباتیک (از زیرمجموعههای مهندسی برق) ادامهٔ تحصیل دهید.
توانایی و ویژگیهای لازم برای مهندس رباتیک
تمام رشتههای مهندسی، فنی و عملی هستند و رشتهٔ مهندسی رباتیک نیز از این قاعده مستثنا نیست
- برای ساخت رباتها دانشجویان این رشته باید علاوه بر آموزش مطالب بهصورت تئوری به استفاده از این دروس بهصورت عملی و اجرایی آشنا شوند.
- برای طراحی یک ربات جدید لازم است که شما در برنامهنویسی، تنظیم الگوریتم، همچنین طراحی مدارهای الکتریکی الکترونیکی و طراحی مکانیسم بسیار بااستعداد و دانا باشید و در زمینهٔ طراحی کامپیوتری مدار و سایر اجزا و همچنین برنامهنویسی در سطح بالایی قرار داشته باشید.
- ساخت رباتها در صنایع و علوم مختلف به ذهنی باهوش و خلاق نیاز دارد، فردی که علاوه بر هوش بالا، در طراحی نیز توانا باشد و ایدههای جدید ارائه دهد.
- توانایی کار گروهی و جمعی از تواناییهای لازم برای کار و تحصیل در این رشته است.
- تحصیل در این رشته و انجام فعالیت در آن به فردی نیاز دارد که هوش ریاضی خوبی داشته باشد، زیرا او به مهارتهای حل مسئله نیاز پیدا خواهد کرد.
- در ساخت ربات افراد متخصص در این رشته باید به تمام جزئیات توجه کافی داشته باشند، به همین علت افرادی که وارد این رشته میشوند باید افرادی دقیق، منظم، حساس به تمام امور و مسائل، فعال و پرانرژی باشند.
ارتباط رشته رباتیک با دیگر رشته ها
شخصی که در رشته رباتیک ادامه تحصیل میدهد باید بدانند که برای ایجاد یک فرایند جدید و یک پدیده جدید نیاز دارد که با رشته های دیگر در ارتباط باشد و استعدادهای دیگری نیز داشته باشد. به طور مثال برای طراحی یک ربات جدید لازم است که باید در برنامه نویسی تنظیم الگوریتم همچنین طراحی مدارهای الکتریکی الکترونیکی و طراحی مکانیزم بسیار با استعداد و دانا باشد و مو را داشته باشد. همچنین در زمینه طراحی کامپیوتری مدار و سایر اجزا و همچنین برنامه نویسی باید در سطح بالایی قرار داشته باشد. بطور کلی برای طراحی هر رباتی در زمینه های مختلف مانند فوتبال یا جنگ جنگ کاوشگر و غیره نیاز به موارد مختلفی است که فردی که باید آن را طراحی بخواند علمی کافی به زمینههای مختلف آن را داشته باشد.
صنعت رباتیک
امروزه استفاده از رباتها واتوماسیون غیر قابل انکار و معرفی شده برای تمام صنایع و کارخانه ها میباشد به طوری که کارخانه ها روز به روز به این سمت روی می آورند دلیلش هم مشخص است زیرا بازده ای بهتر و سرعت دقت کم هزینه بودن دیگر خصوصیات مورد انتظار را به ارمغان میآورد.
رباتها اولین بار در سال ۱۹۵۴ در صنعت به کارگرفته شدند که یک بازوی ربات یا Manipulator نام داشت که تنها ۳ درجه آزادی بود.رباتهای صنعتی امروزی اکثراً همان بازوی رباتیکی هستند ولی با ۶ درجه آزادی و خیلی پیشرفته تر نبست به گذشته کار میکنند رباتها در صنعت به شیوه ها و روشها و مدلهای مختلفی به کارگرفته میشوند. اما متاسفانه همانطور که خودتان میدانید، به جرات میتوان گفت ارتباط بین دانشگاه و صنعت در ایران خیلی کم و گاهی در حد صفر میباشد و این وجود دانشگاه را زیر سوال میبرد ،چرا که، اگر صنعت ،تشنه علم و نوآوری نبود پس چرا عده های به نام دانشجو به تحصیل علم میپردازند؟
اهمیت نرمافزارها در رشتهٔ مهندسی رباتیک
امروزه در تمامی رشتهها، یادگیری نرمافزارهای تخصصی از مهارتهایی است که به افراد کمک میکند تا در رشتهٔ خود موفق و توانمند باشند. مهندسی رباتیک نیز دارای نرمافزارهای تخصصی در حوزهٔ خود است و یادگیری آنها برای تمامی دانشجویان و بهخصوص فارغالتحصیلانی که قصد ورود به بازار کار را دارند، واجب و الزامی است.
از جمله نرمافزارهای معروف در مهندسی رباتیک میتوان به Webots, RobotWork, Solidworks, Microsoft Robotics, Catia, ADAMS و … اشاره کرد.
نیاز کارخانه ها و صنایع جهان و آینده شغلی
بازار کار رشته مهندسی رباتیک هنوز در ایران اشباع نشده و در حال حاضر افراد زیادی در ایران فارغ التحصیل نشده اند. با تربیت متخصصین رباتیک در داخل ایران میتوانیم بسیاری از هزینهها را کاهش دهیم و در این محل به خودکفایی برسیم زیرا افرادی که از خارج به عنوان مهندس وارد میشوند هزینه بسیار بالایی خواهند بود و دستمزد بسیار زیاد دریافت میکنند اما با هزینههای کمتر میتوان به فارغ التحصیلان این رشته فضا برای انجام کارهای جدید داد. کارخانه هایی که از صنعت رباط و اتوماسیون استفاده میکنند میتوانند فضای مناسبی برای ادامه کار این افراد باشند و از جمله کارخانه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کارخانه ماشین سازی ایران خودرو
ماشین سازی سایپا
کاشی سمنان
کاشی یزد
تراکتور سازی تبریز
کیش خودرو
رب تبرک
کنستانتره شاهرود و غیره.
بازار کار و آیندهٔ شغلی رشتهٔ مهندسی رباتیک
رباتها امروز به علت دقت و بهرهوری بالا در انجام امور مختلف بسیار کاربرد پیدا کردهاند. در دنیا و بهخصوص کشورهای پیشرفتهٔ صنعتی مانند آمریکا و ژاپن، در انجام بیشتر کارها از انواع مختلفی از رباتها استفاده میشود. در ایران نیز با توجه به نیاز بازار صنایع و علوم مختلف این رشته نیز در حال پیشرفت و گسترش است و نیاز به متخصصین حرفهای با مهارت دارد.
کارخانههایی که از صنعت ربات و اتوماسیون استفاده میکنند میتوانند فضای مناسبی برای ادامهٔ کار این افراد باشند. فارغالتحصیلان این رشته میتوانند در کارخانجات مختلف و صنایع گوناگون مانند صنایع خودروسازی، آزمایشگاهها و محیطهای کارگاهی و … مشغول به فعالیت شوند.
یک فارغالتحصیل مهندسی رباتیک میتواند در صنایع خودرو، فولاد، هوافضا، تولید تجهیزات الکترونیکی، هستهای، معدن، نساجی، کامپیوتر، کشاورزی و بسیاری از زمینههای دیگر مشغول به کار شود.
رباتیک و ربات در ایران
بخاطر هزینه های بالای ساخت ربات همیشه ایران حضور بسیار کمرنگ در مسابقات جهانی داشته است و ساخت ربات جدید در ایران خیلی اتفاق نمیافتد و ایران بیشتر نقش بازسازی و تعمیرات ربات های وارداتی را دارند. تنها امیدی که میتوان برای پیشرفت این علم داشت این است که با گذر زمان مسئولین متوجه اهمیت این رشته بشوند و بستر را برای گسترش متخصصین آن فراهم کنند.
درآمد و حقوق
در حال حاضر اطلاعات دقیقی از میزان دریافتی مهندس رباتیک در ایران در دسترس نیست. در بخش دولتی هم معمولا مهندس رباتیک مثل برخی از مهندسان از جمله مکانیک، برق و … در دولت حقوق میگیرند و مطابق قوانین موجود و مشخص در سیستم های دولتی است.
اما در بخش خصوصی حقوق و درآمد مهندس رباتیک با توجه به شرایط متفاوت است. در بخش خصوصی نیز داشتن تجربه و تحصیلات مرتبط، تخصص و مهارت و آشنایی با سیستم ها و نرم افزارهای کامیپوتری، در استخدام مهندس رباتیک و تعیین میزان حقوق و دستمزد او نقش اصلی را دارد.
مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی در مسیر یادگیری مهارت های حرفه ای، پیشرفت شغلی، کارآفرینی و توسعه کسب و کار با بهره مندی از دانش و تجربه اساتید متخصص و دارا بودن کادری مجرب در کنار فراهم آوردن محیطی پویا با امکانات روز آموزشی، با افتخار در کنار شما خواهد بود. امیدواریم بتوانیم نقش و سهمی موثر در آینده، جایگاه شغلی و اجتماعی شما مردم کشور عزیزمان ایران داشته باشیم و رسالت اجتماعی خود را به نحو احسن ایفا نماییم.