به طور کلی قراردادهای آتی به دو منظوری منعقد می‌شوند:

• مصونیت و پوشش ریسک (Hedging)
• سفته‌بازی (Speculation)

پوشش ریسک

قراردادهای آتی این امکان را خریدار و فروشنده می‌دهد که خود را از شر خطرات احتمالی که در آینده گریبان کالاهای مورد نیازشان را می‌گیرد، خلاص کنند. فرض کنید یک شرکت می‌داند که ملزم است تا در آینده کالایی خاص را خریداری کند. در این حالت او قراردادی آتی از نوع خرید (لانگ) می‌خرد تا نیازی که در آینده برای او ایجاد خواهد شد را پاسخ دهد.

به عنوان مثال شرکت الف می‌داند که در شش ماه اینده باید ۲۰,۰۰۰ اونس نقره بخرد. با فرض اینکه هر اونس نقره در زمان فعلی ۱۲ دلار قیمت دارد، شرکت الف قراردادی آتی می‌خرد که در آن قیمت توافقی با تاریخ سررسید شش ماهه ۱۱ دلار است. بدین ترتیب او خطر افزایش قیمت را با خرید یک قرارداد آتی خنثی می‌کند.

این مسئله در خصوص فروش یک دارایی یا کالا نیز صادق است. مثلا اگر شرکت ب بداند که در آینده باید کالایی خاص را به بفروشد، موقعیت فروش اتخاذ می‌کند. مثلا این شرکت می‌داند طی شش ماه آینده باید ۲۰,۰۰۰ اونس نقره تحویل مشتری دهد. قیمت فعلی هر اونس نقره ۱۲ دلار است؛ از طرف دیگر فروشنده مطمئن نیست که در شش ماه آینده قیمت هر اونس نقره دستخوش چه تغییراتی می‌شود. در اینجا فروشنده قراردادی آتی از نوع فروش (شورت) منعقد می‌کند که در تاریخ سر رسید، مقدار مشخصی از نقره را با قیمت ۱۱ بفروشد. بدین ترتیب او خود را از خطرات احتمالی کاهش قیمت نقره دور کرده است.

نبود اطمینان از اتفاقات پیش رو یکی از عمده دلایل ایجاد قراردادهای آتی است. با استفاده از چنین قراردادهای ریسک نوسانات قیمت، هم برای خریدار و هم برای فروشنده، کاهش می‌یابد.

سفته‌بازی

با استفاده از قراردادهای آتی این فرصت برای خریدار پیش می‌آید که با تکیه بر تحلیل و پیش‌بینی خود از بازار مبنی بر افزایش قیمت یک دارایی در آینده، سود کند. از طرف دیگر یک فروشنده نیز می‌تواند با فرض اینکه قیمت دارایی‌اش در آینده کاهش پیدا می‌کند، طی یک قرارداد آتی دارایی مورد نظر را در قیمت بالاتر بفروشد تا به این وسیله بتواند با پایین آمدن قیمت، همان دارایی را دوباره بخرد.

مثالی که پیش‌تر در خصوص خرید و فروش قراردادهای آتی زدیم در خصوص سفته‌بازی در این بازار نیز صدق می‌کند.

سودمندی های معاملات آینده کدامند؟

– سرمایه گذاران می توانند از قراردادهای آتی استفاده کنند تا قیمت یک دارایی اساسی را پیش بینی کنند.

– شرکت ها می­توانند قیمت مواد اولیه یا کالاهایی را که می­فروشند هدج کنند تا در برابر حرکات نامطلوب قیمت محافظت شوند.

– در معاملات فیوچرز ممکن است فقط نیاز به واریز بخشی از مبلغ قرارداد توسط یک کارگزار داشته باشد و لازم نباشد همه مبلغ را پرداخت کند.

نکات منفی قراردادهای آتی کدامند؟

– این خطر برای سرمایه گذاران وجود دارد که به دلیل استفاده از اهرم های آتی، می­توانند بیش از مبلغ سرمایه اولیه را از دست بدهند.

– سرمایه گذاری در معاملات فیوچرز ممکن است از حرکت قیمت به سوی قیمت های مطلوب جلوگیری کند.

– معاملات مارجین یا حاشیه ای می­تواند یک شمشیر دو لبه باشد، به این معنی که میزان سود برای معامله گران تقویت می­شود، اما احتمال دارد زیان های زیادی نیز به همراه داشته باشد.

مدیریت ریسک چگونه قراردادهای آتی را پوشش می­دهد؟

معاملات فیوچرز برای خریدار و فروشنده این امکان را فراهم می‌کند که بتوانند خود را از پیشامد خطرات احتمالی که ممکن است در آینده کالاهای مورد نظرشان را در برگیرد، حفظ کنند. به عنوان مثال یک شرکت می‌تواند با استفاده از پوزیشن لانگ Long کالای خاصی را که تمایل دارد، خریداری کند. این شرکت می­تواند با معاملات آینده، کالایی را خرید کند تا نیاز خود به آن کالا را برآورده نماید.

مثالی از معامله خرید آتی آن است که شرکتی برای 6 ماه آینده خود نیاز به چند تن آهن ‌دارد، در حال حاضر هر کیلو آهن 11000 تومان قیمت دارد، شرکت با یک قرارداد خرید آتی آهن مورد نیاز خود را به قیمت هر کیلو 10000 تومان می­خرد. بدین سان این شرکت با یک قرارداد خرید آتی، ریسک افزایش قیمت را خنثی می‌نماید.

مثالی از قرارداد فروش آتی آن است که یک تولید کننده، می­خواهد در آینده چندین تن آهن را به مشتری خود بفروشد، هم اکنون آهن کیلویی 11000 تومان قیمت دارد، این شرکت به عنوان فروشنده نمی­داند که در شش ماه آینده، آهن چه قیمتی خواهد داشت، به همین دلیل چندین تن آهن را به مشتری خود به قیمت کیلویی 10000 تومان به فروش می­رساند. از این طریق این شرکت ریسک کاهش قیمت آهن را از خود دور می­نماید.

در این دو مثال می­بینیم که یکی از دلایل عمده در عقد معاملات فیوچرز، نداشتن اطمینان معامله گران از اتفاقات آینده و حفظ کردن سرمایه شان از بالا و پایین رفتن قیمت می­باشد. با عقد این قراردادها، ریسک قراردادهای بین خریدار و فروشنده کاهش می‌یابد.

اهرم در قرارداد آتی چیست؟

اهرم یا لوریج (Leverage) یکی از قابلیت‎هایی است که استفاده از آن در خصوص قراردادهای آتی امری معمول به حساب می‌آید. بنا به تعریف ساده، اهرم یعنی معامله‌گر ملزم به پر کردن صد درصد از ارزش قرارداد آتی نیست. اهرم در مباحث اقتصادی، مفهومی شبیه به علم فیزیک دارد؛ همانطور که در علم فیزیک، از اهرم برای انجام راحت‌تر امور استفاده می‌شود، در مباحث اقتصادی و مالی نیز از اهرم برای کسب سود به روشی تسهیل شده و بازدهی بالاتر استفاده می‌شود. صد البته باید به یاد داشت که استفاده از اهرم‌ها به همان اندازه که سود معامله‌گر را بیشتر می‌کند، در هنگام ضرر نیز باعث چند برابر شدن سرمایه از دست رفته وی خواهد شد.

هنگامی که در قراردادهای آتی، معالمه‌گر از اهرم استفاده می‌کند، مبلغی به عنوان «مارجین اولیه» (Initial Margin) در اختیار کارگزار قرار می‌دهد. مارجین اولیه کسری از ارزش قرارداد آتی است که توسط معامله‌گر، همزمان با خرید قرارداد پرداخت می‌شود. این مقدار بسته به اندازه قرارداد، ریسک اعتباری سرمایه‌گذار و شرایط و قوانین کارگزار متغیر است.

در پایان مدت قرارداد و رسیدن به موعد سررسید، سرمایه‌گذار موظف است مقدار ارزش اولیه قرارداد را به کارگزار عودت دهد.

در صورت استفاده صحیح و حساب‌شده از اهرم در قراردادهای آتی سود معامله‌گر چندین برابر خواهد شد و اگر محاسبات وی درست از آب در نیایند، تمام سرمایه او از دست خواهد رفت.

مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی اصفهان در آشنایی هرچه بیشتر با اینگونه مسائل پیرامون بورس در کنار شما خواهد بود و با تدارک دوره های مختلف در زمینه های گوناگون راهگشای کسب و کار شما عزیزان است.