صرافی غیرمتمرکز چیست؟
14 ژانویه 2021 2021-01-11 11:11صرافی غیرمتمرکز چیست؟
صرافی غیرمتمرکز چیست؟
یک صرافی غیرمتمرکز (Decentralized exchange) بستری برای انجام معاملات مالی بهصورت مستقیم و بدون واسطه است. در یک صرافی غیرمتمرکز هیچکس به دارایی کاربران دسترسی ندارد و معاملات بدون دخالت سازمانهای متمرکز انجام میشود.
صرافیها نقش حیاتی در بازار ارزهای دیجیتال دارند و بهعنوان مترادفی برای همین بازارها شناخته میشوند. اما مشهورترین صرافیهایی که ما میشناسیم، برخلاف ذات غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، بهشدت متمرکز هستند. سیستمهای معاملاتی متمرکز میتوانند به داراییهای کاربران دسترسی کامل داشته باشند، در روند معاملات دخالت کرده و حساب هر کاربری را که بخواهند مسدود کنند. تنها راهحل ممکن برای این مسائل صرافیهای غیرمتمرکز هستند. طی چند ماه گذشته، توسعه و ایجاد صرافیهای غیرمتمرکز رونق گرفته است و شاهد ظهور تعداد زیادی از آنها هستیم. در این مقاله مفهوم صرافی غیرمتمرکز و جنبههای مختلف آن را توضیح میدهیم.
صرافی غیرمتمرکز چیست؟
صرافی غیرمتمرکز یا DEX، بستری برای انجام معاملات بهصورت غیرمتمرکز است و از بلاک چین و قراردادهای هوشمند برای حذف واسطهها استفاده میکند. با یک صرافی غیرمتمرکز کاربران میتوانند بدون نیاز به واریز ارزهای دیجیتال به کیف پول صرافیها، از داخل کیف پول خودشان معاملات را انجام دهند.
وقتی صحبت از خریدوفروش و تبادل ارزهای دیجیتال به میان میآید، ذهنها بهسمت صرافیهایی نظیر بایننس و کوین بیس میرود و این موضوع بیعلت نیست. سهولت استفاده از آنها و محبوبیتشان باعث شده است تا کمتر کسی نیاز به صرافیهای دیگر را حس کند. اما ذات غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال با نحوه کار این صرافیها در تضاد است.
هک و سرقت و همچنین امکان بلوکهشدن داراییها اصلیترین خطراتی هستند که داراییهای معاملهگران در یک صرافی متمرکز را تهدید میکنند. اما در یک صرافی غیرمتمرکز معتبر که کدنویسی بینقصی داشته باشد، این خطرات دیگر وجود ندارند. در این صرافیها، داراییها مستقیم از کیف پول معاملهگر برداشت میشود و هیچ شخص ثالثی مدیریت ارزها را برعهده نخواهد داشت.
برای فعالیت در صرافیهای غیرمتمرکز نیازی به واردکردن اطلاعات شخصی و حساس نیست و تنها با اتصال یک کیف پول میتوانید از خدمات یک DEX استفاده کنید.
البته بهدلیل مشکلات فنی که گاهی اوقات برای صرافیهای غیرمتمرکز پیش میآید، پشتیبانی نکردن از همه ارزهای دیجیتال و همچنین مسئله مقیاسپذیری بلاک چینها (کندی تراکنشها)، هنوز بیش از ۹۰٪ حجم معاملات ارزهای دیجیتال روی صرافیهای متمرکز انجام میشود و معاملهگران آنطور که باید فعلاً به صرافیهای غیرمتمرکز اعتماد ندارند. بااینحال، در سال ۲۰۲۰ شاهد رشد چشمگیر در حجم معاملات این صرافیها بودیم و امیدواری زیادی برای آینده این صرافیها وجود دارد.
صرافی غیرمتمرکز چگونه کار میکند؟
صرافیهای غیرمتمرکز روی بلاک چینهای آزاد که قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را دارند ساخته میشوند. اتریوم درحالحاضر بزرگترین میزبان صرافیهای غیرمتمرکز است.
برای درک نحوه کار صرافی غیرمتمرکز، قبل از هر چیز باید با مفهوم قرارداد هوشمند آشنا شوید. یک قرارداد هوشمند نرمافزاری است که در صورت وقوع شرایطی خاص، یک یا چند دستور خاص را اجرا میکند. این قرارداد روی بلاک چین پیادهسازی میشود و جلوگیری از اجرای آن غیرممکن است.
ویژگی اصلی یک قرارداد هوشمند، اجرای قطعی آن است. در حقیقت آنچه که باعث تفاوت قرارداد معمولی و قرارداد هوشمند میشود این است که در قرارداد هوشمند، هیچکس (حتی خود سازنده) نمیتواند مانع از اجرای قرارداد شود و بنابراین برای اجرای آن نیاز نیست که به واسطههای متمرکز اعتماد کنیم.
بنابراین، زمانیکه یک قرارداد هوشمند بر روی یک بلاک چینِ آزاد مثل اتریوم اجرا شود، دیگر قابلتوقف نیست و هیچکس نمیتواند جلوی اجرای آن را بگیرد. با قراردادهای هوشمند میتوان برنامهها و پروژههایی را ساخت که بدون هیچگونه واسطه و از کارافتادگی تا ابد به کار خود ادامه دهند. به این برنامهها برنامههای غیرمتمرکز (Dapp) هم میگویند.
جدای از جزئیات فنی، در یک صرافی غیرمتمرکز برای انجام یک تراکنش فرایند زیر طی میشود:
۱. معاملهگر کیف پول خود را به صرافی متصل میکند.
۲. سفارش خرید/فروش خود را ثبت میکند.
۳. خریدار/فروشندهای دیگر سفارشی مطابق با سفارش معاملهگر اول ثبت میکند.
۴. داراییها داخل قرارداد هوشمند وارد میشوند، در قرارداد هوشمند مبادله انجام شده و مبلغ به کیف پول خریدار و فروشنده واریز میشود.
در برخی از صرافیهای غیرمتمرکز با استفاده از قرارداد هوشمند استخر نقدینگی ایجاد میشود، بهطوری که مشارکتکنندگان میتوانند داراییهای خود را به صرافی اختصاص دهند تا صرافی بتواند با آن داراییها به نیازهای معاملهگران پاسخ دهد. در این روش مشارکتکنندگان هم به سود خوبی میرسند.
نوعی دیگر از مبادلات غیرمتمرکز که به آنها اتمیک سواپ (Atomic Swap) گفته میشود، روی انجام معاملات بین زنجیرهای (مثلاً بیت کوین به اتریوم) تمرکز دارند که در صرافیهای غیرمتمرکز معمولی امکانپذیر نیست. صرافی غیرمتمرکزی که درون کیف پول Atomic Wallet وجود دارد، به روش اتمیک سواپ کار میکند.
تفاوت صرافی متمرکز و صرافی غیر متمرکز چیست؟
در اکثر صرافی های متمرکز و معتبر، کاربران باید تایید هویت شوند و دارایی های دیجیتال خود را در کیف پول هایی که صرافی ها تعیین کرده اند ذخیره کنند. هدف صرافی های متمرکز راحت تر کردن معاملات بین کاربران، جلوگیری از کلاهبرداری و سو استفاده است. به همین دلیل به صورت کامل کنترل معاملات را در دست دارند. برای مثال شما می توانید به راحتی در یک صرافی متمرکز و معتبر مانند نوبیتکس قیمت ارزهای دیجیتال را مشاهده کنید و در کمترین زمان اقدام به معامله نمایید. چنین ویژگی تنها با کنترل کامل معاملات امکان پذیر است.
برای پاسخ به سوال صرافی غیر متمرکز چیست باید گفت اینگونه صرافی ها دقیقا خلاف صرافی های متمرکز عمل می کنند. مدیریت این صرافی ها به صورت تمام خودکار یا نیمه خودکار انجام می شوند و یک پلتفرم مستقل به حساب می آیند. اداره کنندگان این صرافی ها تنها در تصمیم گیری های مهم که با حضور همه اعضای پلتفرم انجام می گیرد می توانند در صرافی غیر متمرکز تغییر ایجاد کنند. مهم ترین تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز این است که در صرافی غیر متمرکز دارایی ها یا اطلاعات کاربران در یک سرور مرکزی ذخیره نمی شود و کاربران می توانند به صورت کاملا ناشناس با هم معامله کنند.
مزایای صرافی غیر متمرکز؛ معماری توزیع شده و امنیت بیشتر
در واقع اصلی ترین مزیت صرافی غیر متمرکز همان معماری توزیع شده و غیر متمرکزی است که از کنترل شدن معاملات توسط یک شخص یا سازمان جلوگیری می کند. علاوه براین می توان به مزایای زیر نیز اشاره کرد.
امنیت و مقاومت بالا در مقابل هک: دارایی های کاربران در صرافی های DEX ذخیره نمی شود. از طرفی هک کردن یک سیستم توزیع شده بسیار سخت و مشکل است. بنابراین امنیت دارایی ها و اطلاعات در DEX بیشتر خواهد بود.
جلوگیری از دستکاری در معاملات: در گذشته سابقه داشته که بعضی از صرافی ها با دستکاری در معاملات باعث بالا رفتن یا پایین آمدن قیمت ها شده اند. در صرافی غیر متمرکز امکان چنین کاری به حداقل می رسد.
نا محدود بودن: یکی از مشکلاتی که خصوصا ما ایرانی ها با آن رو به رو هستیم، مسئله تحریم ها و قوانین داخلی کشور ها است. صرافی های بین المللی به ایرانی ها خدمات ارائه نمی کنند و حتی دارایی های آن ها را مصدود می کنند. صرافی های غیر متمرکز این مشکل را هم حل کرده اند. زیرا هیچکس حق محدود کردن کسی برای استفاده از امکانات این صرافی ها را ندارد.
معایب صرافی غیر متمرکز چیست؟ مشکلاتی که استفاده از DEX را دشوار می کند
صرافی غیر متمرکز مشکلات حل نشده زیادی دارد. این مشکلات باعث شده است تا در اکثر موارد تریدر ها قید استفاده از این پلتفرم ها را بزنند. در واقع صرافی های توزیع شده کاربرد زیادی ندارند و در حال حاضر تنها افرادی با مقاصد خاص از DEX ها استفاده می کنند.
غیر قابل بازیابی بودن دسترسی: برخلاف صرافی های متمرکز، هیچ راهی برای بازیابی رمز عبور های فراموش شده یا معاملات اشتباه خود ندارند.
امکانات و ابزار های محدود: در DEX ها از ابزار های محبوب تریدر ها و امکانات پر تعداد صرافی های آنلاین خبری نیست.
مشکل نقد شوندگی: حتی بهترین صرافی های غیر متمرکز نیز دارای سهم بسیار اندکی از بازار معاملات هستند
سرعت پایین: چک کردن و تایید معاملات در صرافی غیر متمرکز زمان بر است. زیرا این کار باید توسط ماینر ها انجام شود. حجم پایین معاملات نیز باعث شده تا ماینر های کمی وجود داشته باشند. به همین دلیل خرید بیت کوین از یک صرافی معتبر بسیار راحت تر و سریع تر از صرافی غیر متمرکز خواهد بود.
معرفی صرافی های غیرمتمرکز
کایبرسواپ
کایبرسواپ (Kyberswap) را میتوان یکی از بهترین صرافیهای نسل جدید در پلتفرمهای معاملات ارزهای دیجیتال دانست که بهصورت غیرمتمرکز و همتابههمتا فعالیت میکند. این صرافی بر روی بلاک چین اتریوم اجرا شده و از جمله پلتفرمهایی است که بر روی شبکه آزمایشی (تستنت) راپستن (Ropsten) نیز فعال بوده است.
در این صرافی از قراردادهای هوشمند بهمنظور انجام و تسهیل تبادلات استفاده میشود. نکته مثبت دیگری که در ارتباط با این صرافی غیرمتمرکز وجود دارد، استفاده از ذخایر پویا یا دینامیک است که به شبکه امکان میدهد تا با فراهم کردن نقدینگی کافی، خدماتش را ارزانتر در اختیار کاربران قرار دهد.
این پروژه در کشور سنگاپور توسعه یافته است و دارای یک ارز دیجیتال مخصوص با نام «KNC» است. صرافی کایبرسواپ در نسخههای مخصوص وب و نسخه موبایل در اختیار کاربران قرار دارد.
یونیسواپ
یونیسواپ (Uniswap)، برپایه بلاک چین اتریوم ساخته شده است و فقط با چند گام ساده میتوانید با قراردادهای هوشمند، اتریوم و توکنهای ERC-20 خود را مبادله کنید.
مبلغ کارمزد در این صرافی ۰.۳ درصد است که بهشکل اتریوم و توکن ERC-20 پرداخت خواهد شد.
واناینچ (۱inch.Exchange)
واناینچ را میتوان سرویسی متشکل از چندین صرافی غیرمتمرکز در نظر گرفت. در واقع واناینچ چندین صرافی غیرمتمرکز در قالب یک پلتفرم است. امکان ثبت سفارشات محدود (Limit Order) در این صرافی وجود دارد و تنوع توکنهای موجود نیز قابلقبول است. زمانی که یک سفارش در پلتفرم ثبت میکنید، سفارش شما در دفتر سفارشات چندین صرافی غیرمتمرکز قرار میگیرد.
ازآنجاکه واناینچ یک پلتفرم با چندین صرافی مختلف است، کارمزد معاملات بر اساس معیار صرافیهای موردنظر محاسبه میشود.
بیسکیو
بیسکیو (Bisq) یکی از صرافیهای غیرمتمرکز بیت کوین است که امکان معاملات این ارز دیجیتال را با ارزهای رایج (فیات) مهیا میکند. برای استفاده از این صرافی نیازی به احراز هویت و ارائه اطلاعات شخصی نیست. وجود یک نرمافزار متنباز برای رایانههای شخصی نیز یکی دیگر از مزیتهای بیسکیو است.
استفاده از تور (Tor)، پردازش در رایانه کاربر و کیف پولهای شخصی، باعث شده تا هیچ نقطه متمرکزی در عملیات مرتبط با این صرافی وجود نداشته باشد. نکته منفی این صرافی سرعت پایینِ آن است که بهواسطه اجرای سیاستهای امنیتی و حفظ حریم شخصی ایجاد شده است.
طبق گزارشها، حجم معاملات بیسکو برای ارز دیجیتال مونرو، ۱۱۹,۰۰۰ دلار در روز است. ۱۵,۰۰۰ دلار بیت کوین و کمتر از ۵,۰۰۰ اتر نیز در این صرافی بهصورت روزانه معامله میشود.
علیرغم حجم معاملات بسیار کم و سرعت پایین، میتوان گفت که بیسکیو یکی از غیرمتمرکزترین صرافیهای در دنیاست.
صرافی غیرمتمرکز بایننس
بایننس صرافی غیرمتمرکز خود را فوریه سال ۲۰۱۹ (دی ۹۷) راهاندازی کرد. کارمزدهای پایین این صرافی را میتوان نقطه تمایز میان آن و دیگر رقبا دانست. رابط کاربری مناسب و امنیت بالا از دیگر ویژگیهای این صرافی غیرمتمرکز است.
به یاد داشته باشید که بایننس بهصورت رسمی اعلام کرده است که کاربران کشورهای تحریمشده از جمله ایران، نمیتوانند به خدمات این صرافی دسترسی داشته باشند. بااینحال برخی از کاربران ایرانی گزارش کردهاند که با استفاده از تغییر آیپی خود موفق به انجام معاملات در این صرافی شدهاند. کاربران آمریکایی هم امکان انجام معاملات در این صرافی را ندارند.
صرافی غیرمتمرکز بایننس برای معاملاتی که در این پلتفرم انجام میشود کارمزد ناچیز ۰.۱ درصدی دریافت میکند. اگر این کارمزد با استفاده از ارز دیجیتال بایننس کوین پرداخت شود، این عدد ۰.۰۴ درصد است.