دیفای (DeFi) مخفف عبارت امور مالی غیرمتمرکز است که به طور کلی به قراردادهای هوشمند مالی و دارایی های دیجیتال، پروتکل ها و برنامه های غیرمتمرکز (DApps) ساخته شده در اتریوم مربوط می شود. به عبارت ساده تر، دیفای نرم افزار مالی است که بر روی بلاک چین ساخته شده و می تواند با هم ترکیب شود.

رایانه ها در طول سال های اخیر تقریباً تمام صنایع را دچار دگرگونی کرده اند. هر نوآوری بر پایه تغییر قبلی ایجاد شده و محصولات دیجیتال و خدمات پیشرفته تری ارائه می شود. از طریق فناوری، ما جهانی را متناسب با نیازهای خود برآورده می سازیم. اکنون برنامه ها بر بسیاری از جنبه های زندگی روزمره تأثیر می گذارند. پس چرا پول این طور نباشد؟

امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) چیست؟

امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا همان دیفای به مجموعه‌ای از برنامه‌های کاربردی اشاره دارد که می‌توانند امور مالی مهمی مانند دریافت وام و معاملات مالی را به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه انجام ‌دهند. به‌عبارت دیگر، دیفای یک پروژه نیست، بلکه یک اکوسیستم از صدها پروژه گوناگون است که همه آنها خدمات مالی غیرمتمرکز ارائه می‌دهند.

مدت‌هاست که بانک‌ها و سازمان‌های متمرکز بر دنیای مالی تسلط دارند. امروزه اگر بخواهید وام بگیرید، خریدوفروش کنید و یا اقساط و مالیات خود را پرداخت کنید، مجبور هستید به بانک، دولت یا دیگر سازمان‌های متمرکز مراجعه کنید. در تمام جهان، مردم هر لحظه به دولت‌ها اعتماد می‌کنند با این فرض که دولت‌ها پاک هستند و با کمک آنها از ارزش پول‌های ملی‌ محافظت می‌شود. مردم دنیا به بانک‌ها اعتماد می‌کنند با این فرض که امانتدارِ درست‌کارِ پول‌هایشان هستند. هر لحظه به شرکت‌های واسطه اعتماد می‌کنند با این امید که خدمات مالی بدون نقص دریافت کنند.

اما تاریخ نشان داده است واسطه‌های متمرکز می‌توانند مرتکب فساد یا خطای غیرعمدی شوند. حوزه امور مالی غیرمتمرکز آمده است تا با استفاده از بلاک چین و مفهوم عدم‌تمرکز، فساد، خطای غیرعمدی و نیاز به اعتماد متمرکز را از بین ببرد.

همچنین می‌توانیم دیفای را این‌گونه تعریف کنیم: جنبشی برای ایجاد یک اکوسیستم خدمات مالی متن‌باز، بدون نیاز به مجوز و شفاف که برای همه قابل‌دسترسی است و بدون واسطه مرکزی کار می‌کند. به این ترتیب، کاربر کنترل کامل بر دارایی خود دارد و با اکوسیستم ازطریق برنامه‌های غیرمتمرکز (Dapp‌ها) ارتباط برقرار می‌کند.

دیفای با هدف بزرگی که دارد می‌تواند در کنار بلاک چین به‌عنوان یکی از نوآوری‌های امیدوارکننده عصر دیجیتال در نظر گرفته شود.

کاربردهای دیفای چیست؟

به طور کلی دیفای هنوز در ابتدای مسیر خود قرار دارد. با این وجود، با توجه به ویژگی‌ها و پتانسیل‌های این اکوسیستم، می‌توان کاربردهای احتمالی آن در آینده را بررسی کرد.

استقراض و وام‌دهی

پروتکل‌های وام‌دهی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های بستر دیفای هستند. وام‌دهی و استقراض شفاف و آزاد، دارای مزیت‌های بیشماری نسبت به سیستم‌های اعتباری سنتی فعلی است. برخی از این مزیت‌ها شامل توافق سریع و بی دردسر، عدم نیاز به ضامن و یا چک اعتباری و قابلیت استفاده از دیگر دارایی‌های دیجیتال به عنوان وثیقه است.

از آنجایی که پروتکل‌های وام‌دهی بر بستر بلاک چین‌های عمومی پیاده‌سازی می‌شوند، تمام اعتماد لازم از طریق کلید‌های دیجیتالی تامین شده و نیازی به ارائه مدارک خاصی برای تامین اعتماد نیست. به سبب استفاده از بلاک چین، خطرات مرتبط با افراد درگیر در یک قرارداد برای وام‌دهی و یا استقراض کاهش می‌یابد. از طرفی، پروسه‌های مرتبط با این موضوع سریع‌تر، ارزان‌تر و در دسترس افراد بیشتری خواهد بود.

خدمات بانکی پولی

از آنجایی که طبق تعریف، برنامه‌های اکوسیستم DeFi در دسته سرویس‌های مالی قرار می‌گیرند، خدمات بانکی و پولی می‌تواند یکی از زمینه‌های کاربردی برای این برنامه‌ها باشد. این خدمات شامل صدور استیبل کوین‌ها – Stablecoins، رهن و بیمه است.

صنعت بلاک چین در مرحله بلوغ است و نیاز مبرمی به وجود ارزهای باثبات دارد. این ارزها معمولا به صورت یک به یک توسط دارایی‌های دنیای واقعی پشتیبانی می‌شوند. از آنجایی که قیمت ارزهای دیجیتال نوسان بسیار بالایی دارد، استیبل کوین‌های دیجیتالی می‌توانند به عنوان پول نقد دیجیتال روزمره استفاده شوند؛ پولی که هیچ نهاد متمرکزی بر آن نظارت ندارد.

مارکت‌پلیس (Market Place) غیر متمرکز

این دسته از برنامه‌ها می‌توانند برای ارزیابی چالش‌برانگیز باشند، چراکه این بخش از دیفای پتانسیل بسیار بالایی برای نوآوری در حوزه مالی دارد. صرافی‌ها غیرمتمرکز – DEX را می‌توان حیاتی‌ترین برنامه‌های حوزه امور مالی غیرمتمرکز دانست. این پلتفرم‌ها به کاربران خود اجازه می‌دهند تا دارایی‌های دیجیتال را بدون وجود واسطه برای تامین اعتماد (مانند صرافی‌ها)، مبادله کنند. این معاملات به صورت مستقیم بین کیف ‌پول‌های کابران و از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. بنابراین با استفاده از این صرافی‌ها، نیاز به خرید ارز دیجیتال از طریق صرافی‌های متمرکز مانند بایننس برطرف می‌شود.

ساختار صرافی‌های غیرمتمرکز به گونه‌ایست که کارمزد تراکنش‌ها در آن‌ها، پایین‌تر از صرافی‌های متمرکز است. علاوه بر این، بخاطر پتانسیل این برنامه‌ها، احتمالا شاهد معامله سهام شرکت‌ها در آینده از طریق این صرافی‌ها بین افراد خواهیم بود.

مزیت های Defi چیست؟

شاید تا به حال مفهوم کار Defi را متوجه شده باشید. بسیاری از شرکت های مالی و همچنین بانک ها به این موضوع عهد بسته اند که کنترل بیشتری را در اختیار کاربران قرار دهند. اما بازهم با این دسترسی کم، شما به آن ها اعتماد می کنید و سرمایه خود را جهت نگهداری به آن ها می سپارید.

Defi کلیه کنترل کامل سیستم مالی و دارایی ها را در اختیار شما قرار می دهد. هر یک از کاربران می توانند به راحتی بر تمام سرمایه خود کنترل داشته باشند.

در سیستم Defi هر فرد می تواند به راحتی به سرمایه خود دسترسی داشته باشد و کاملا امن آن ها را ذخیره و نگهداری کند. حتی می توانید در این سیستم معامله کنید و یا اینکه در نهایت سرمایه گذاری کنید.

حال در این قسمت به دیگر مزیت های فناوری DeFi می پردازیم.

1. برنامه هایی که بر پایه پلتفرم Defi می باشند به هیچ واسطه ای نیاز ندارند.
2. کاربر بدون نیاز به اعتماد به ی واسطه، می تواند کاملا کنترل پول های خود را به دست بگیرد.
3. هر کس و یا هر فردی می تواند DeFi را ایجاد کند و از آن استفاده کند.
4. در حال حاضر تقریبا تمامی پروژه های DeFi بر روی بلاکچین اتریوم ایجاد می شود.

ارزهای دیفای کدامند؟

پروژه های DeFi خود را به عنوان توکن هایی با ارزش بسیار بالا معرفی کرده اند و با توجه به اینکه این پروژه ها در سال 2020 نسبت به بیت کوین عملکرد بهتری داشتند ، محبوبیت خاصی پیدا کردند و سرمایه زیادی به سمت آنها سوق داده شد . در ادامه نگاهی به برترین پروژه های DeFi خواهیم داشت و نقش هرکدام را بررسی خواهیم کرد .

1 . چین لینک ( ChainLink )

یکی از محبوب ترین پروژه های دیفای که در این لحظه بیشترین ارزش بازار را بین سایر توکن های دیفای به خود اختصاص داده است ، چین لینک نام دارد . لینک یک سرویس اوراکلی غیرمتمرکز است که هدف آن اتصال داده های دنیای واقعی به قراردادهای هوشمند است . از آن جایی که بلاک چین ها نمی توانند به داده های خارج  از شبکه خود دسترسی داشته باشند ، نیاز به واسطه ای است که قراردادهای هوشمند را از اطلاعات دنیای بیرون غنی سازد . اوراکل داده های خارجی مثل دما ، آب و هوا و یا نتیجه یک مسابقه ورزشی را به بلاک چین منتقل می کند . تاقبل از چین لینک این امکان فراهم نبود که داده ها از دنیای خارج به قراردهای هوشمند وارد شود . بنابراین لینک یک پروژه ای به شده قوی است که طرفداران زیادی دارد و در زمان نگارش این نوشته با قیمت 24 دلار در حال معامله شدن است .

2 . آوه ( AVVE )

یکی دیگر از پروژه های محبوب AAVE نام دارد که سومین ارزش بازار در بین سایر پروژه های دیفای به خود اختصاص داده است .  AAVE یک پروتکل وام دهی پیشرو است که برای ایمن سازی پروتکل و مشارکت سایرین از توکن AAVE استفاده می کند . توکن AAVE در زمان نگارش این نوشته با قیمت 234 دلار در حال معامله شدن است و ارزش بازار آن معادل 2،800،000،000 است .

3 . (YFI (YEarn

پروژه YFI یک جمع کننده خودکار  نقدینگی است که چندین فرصت مختلف را برای تولید محصول ارائه می دهد . توکن رسمی این پروژه YFI نام دارد و کاربران می توانند با استفاده از آن در این پروژه سرمایه گذاری کرده و مشارکت کنند . YFI یک پلتفرم غیرمتمرکز در فضای دیفای است و از پروتکل های متفاوتی تشکیل شده است .

4. UNI

Uniswap مهم ترین صرافی غیرمتمرکز در فضای دیفای است . امروزه این صرافی قادر هست با تامین نقدینگی برای استخرها فراهم شود ، اگر کمی با دنیای ارزهای دیجیتال آشنایی داشته باشید ، حتما با مشکلاتی که ممکن است یک صرافی متمرکز ایجاد کند آشنایی دارید . بنابراین احتمال استفاده گسترده از صرافی های غیرمتمرکز در آینده وجود دارد و آن زمان است که این توکن به ارزش واقعی خود خواهد رسید . UNI در لیست پروژه های دیفای چهارمین ارزش بازار را به خود اختصاص داده و در زمان نگارش این نوشته با قیمت 9.9 دلار در حال معامله شدن است .

5 . (SUSHI (Sushiswap

سوشی یکی از پروزه های دیفای است که در سال 2020 سر و صدای زیادی به پا کرد . این پروژه در واقع یک پروتکل وام دهی است . سوشی سواپ یک فورک از یونی سواپ است و بربستر اتریوم اجرا شده است . توکن یونی سواپ برای اینکه بتواند جدب مشارکت حداکثری را داشته باشد و به تامین نقدینگی در استخر های خاص بپردازد ، توکن SUSHI را پاداش می دهد .SUSHI در زمان نگارش این نوشته با قیمت 7 دلار در حال معامله شدن است و نهمین ارزش بازار بین پروزه های دیفای مربوط به این توکن است .

6 .( COMP (Compound

اکوسیستم Compound نیز یکی از پروتکل های وام دهی و وام گیری غیرمتمرکز است و برای تصمیمات مهم پروتکل و رای گیری و تفویض اختیار از توکن Compound استفاده می شود . این پلتفرم از ابتدا حمایت صرافی کوین بیس را در کنار خود داشته است . COMP روی اتریوم اجرا شده و طرفداران زیادی دارد . افرادی که مایل به وام گیری و یا قرض دادن پول خود به امید کسب بهره هستند ، می توانند از این پلتفرم استفاده کنند . نکته مثبت این ماجرا در رابطه با وام دهی و وام گیری این است هیچ شخص ثالث ، نهاد و یا بانکی در آن دخالت نخواهد داشت و کل عملیات کاملا غیرمتمرکز احرا خواهد شد . کامپوند به شدت شبیه به یک بانک است و قطعا اینده ای روشن در انتظار آن خواهد بود . توکن COMP در زمان نگارش این نوشته با قیمت 218 دلار در حال معامله شدن است و هشتمین ارزش بازار را بین سایر پروژه های دیفای به  خود اختصاص داده است .

7 . KNC

این شبکه به هر کسی این امکان را می دهد که بدون نیاز به صرافی های متمرکز،رمزارزهای خود را تبدیل کنند . این پروتکل غیرمتمرکز امکان تبدیل فوری و مبادلات ارزهای دیجیتال را به روشی کاملا غیرمتمرکز را می دهد و بر روی بلاک چین اتریوم اجرایی شده است . در واقع ای نوع شبکه دیگر مشکلات صرافی های متمرکز را نخواهد داشت ، برای مثال از کلاهبرداری و هک کردن که ممکن است در صرافی های متمرکز رخ دهد ، جلوگیری خواهد شد . KNC در زمان نکارش این نوشته با قیمت 1.38 دلار در حال معامله شن است و بیست و یکمین ارزش بازار را بین سایر پروژه های دیفای به خود اختصاص داده است .

8 . (MKR (Maker

یک نوع پروتکل وام دهی غیرمتمرکز است که مسئول ثبات قیمت DAI است . شعار اصلی این پروژه مبارزه با نوسانات شدید بازار است . این پروژه نیز روی بلاک چین اتریوم پیاده سازی شده است . در واقع این توکن برای ثابت نگه داشتن قیمت استیبل کوین DAI ، تولید شده و یا از بین می رود . MKR یکی از بهترین کاربردها را در کل بازار رمزارزها دارد ، این توکن ابزاری ضروری برای همکاری و پیوند پروژه های غیرمتمکرکز است . MKR در زمان نگارش این نوشته با قیمت 1428 دلار در حال معامله شدن است و هفتمین ارزش بازار را در بین سایر پروژه های دیفای به خود اختصاص داده است .

9 . (BAL (Balancer

پروتکل بالانسر ، یکی از بازارسازهای خودکار است که بر روی بلاکچین اتریوم اجرا شده است . در این پلتفرم کاربران قادر هستند که با تامین نقدینگی کسب درآمد کنند . این پروژه باعث کاهش هزینه برای تبدیل ارزهای مختلف می شود . آنچه بالانسر را منحصر به فرد می کند این است که این پروتکل در هر استخر خود از 8 دارایی پشتیبانی می کند . توکن BAL در این لحظه با قیمت 20 دلار در حال معامله شدن است و سی و دومین ارزش بازار را بین سایر پروژه های دیفای به خود اختصاص داده است .

10 .( LRC (Loopring

پروتکلی غیرمتمرکز که هدف آن ایجاد پلتفرمی برای معاملات است . با استفاده از این پروتکل قادر خواهید بود که سفارشات خودرا به صورت آفلاین ایجاد کنید و همچنین به صورت آنلاین به انجام معاملات خود بپردازید . LRC در زمان نگارش این نوشته با قیمت 0.4 دلار در حال معامله شدن است و سیزدهمین ارزش بازار را بین سایر پروژه های دیفای به خود اختصاص  داده است .

محبوب‌‌ترین برنامه‌های دیفای عبارتند از:

• مبادلات غیرمتمرکز (DEX): مبادلات آنلاین به کاربران کمک می‌کنند ارزها را به ارزهای دیگر تبدیل کنند، چه دلار آمریکا به بیت کوین و چه اتر به DAI . DEX نوعی صرافی است که کاربران را مستقیماً به هم متصل می‌کند تا بتوانند ارزهای رمزنگاری شده را با یکدیگر مبادله کنند، بدون اینکه به هیچگونه واسطه‌ای با سپردن پولشان اعتماد کنند.
• Stablecoins: ارز رمزنگاری شده‌ای است که برای ثبات قیمت به دارایی خارج از ارز رمزپایه (مثلاً دلار یا یورو) گره خورده است.
• بسترهای وام دهی: این سیستم عامل‌ها از قراردادهای هوشمند برای جایگزینی واسطه‌هایی مانند بانک‌ها که وام را مدیریت می‌کنند، استفاده می‌کنند.
• Wrapped Bitcoins (WBTC): روشی برای ارسال بیت کوین به شبکه اتریوم است تا بیت کوین بتواند مستقیماً در سیستم defi اتریوم استفاده شود. WBTC به کاربران امکان می‌دهد سود بیت کوین‌های قرض داده شده از طریق سیستم عامل‌های وام غیرمتمرکز را که در بالا توضیح داده شده است، کسب کنند.
• بازارهای پیش‌بینی: بازارهایی برای شرط‌بندی روی نتیجه رویدادهای آینده مانند انتخابات. هدف این نسخه‌های دیفای در بازارهای پیش‌بینی ارائه عملکرد یکسان اما بدون واسطه است.

علاوه بر این برنامه‌ها، مفاهیم جدید دیفای نیز حول آنها به وجود آمده است:

• تولید محصول: برای معامله گران آگاه که مایل به ریسک هستند، این امکان ایجاد شده است. جایی که کاربران توکن‌های مختلف دیفای را اسکن می‌کنند تا فرصت‌هایی را برای بازده بیشتر پیدا کنند.
• قابلیت انعطاف‌پذیری: برنامه‌های دیفای منبع باز هستند، به این معنی که کد پشت آنها برای مشاهده همه افراد عمومی است. به همین ترتیب، از این برنامه‌ها می‌توان برای “ساخت” برنامه‌های جدید با کدهایی که به منزله بلوک‌های سازنده هستند، استفاده کرد.
• لگوهای پول: با بررسی مفهوم “قابلیت انعطاف‌پذیری به روش دیگر، برنامه‌های دیفای مانند Lego هستند، بچه‌ها بلوک‌های اسباب بازی را برای ساخت ساختمان‌ها، وسایل نقلیه و غیره با هم ترکیب می‌کنند. برنامه‌های دیفای را می‌توان به طور مشابه مانند “لگوهای پول” برای ساخت محصولات جدید مالی در کنار هم جمع کرد.

دیفای با چه چالش‌هایی روبه‌رو است؟

مهم‌ترین چالش‌هایی که دیفای با آن روبه‌رو است، عبارت‌اند از:

سرعت

بلاک چین‌ها در مقطع فعلی کندتر از رقبای متمرکز خود هستند و این روی کار برنامه‌های غیرمتمرکز هم تأثیر می‌گذارد. به‌عنوان مثال، اتریوم، عمده‌ترین میزبان پروژه‌های دیفای، اکنون فقط می‌تواند ۱۴ تراکنش در ثانیه پردازش کند. البته با وجود راهکارهای مقیاس‌پذیری گوناگون و پیشرفت‌های بالقوه، به‌احتمال فراوان این مشکل در آینده نزدیک حل خواهد شد. گفتنش خالی از لطف نیست که همین حالا ده‌ها پروژه دیفای روی همین بلاک چین‌های آهسته هم به‌خوبی کار می‌کنند.

احتمال خطا از سمت کاربر؛ هرکس مسئول دارایی خود است

همان‌طور که گفتیم، دیفای واسطه‌های مالی را از بین می‌برد و تمام مسئولیت را به خود کاربران واگذار می‌کند. به‌عنوان مثال، اگر رمز حساب بانکی خود را گم کنید، می‌توانید با مراجعه به بانک حساب خود را بازیابی کنید، اما در بلاک چین‌های باز مانند اتریوم،‌ هویت با یک رشته متنی از حروف و اعداد به نام «کلید خصوصی» (Private Key) تعیین می‌شود که اگر آن را گم کنید، دسترسی به موجودی کیف پول خود را برای همیشه از دست خواهید داد. همچنین، تراکنش‌های بلاک چین‌های باز برگشت‌ناپذیر هستند و این یعنی اگر مبلغی به کیف پول اشتباهی واریز کنید، احتمالاً دیگر دستتان به آن مبلغ نخواهد رسید. به‌همین‌دلیل، کاربرانِ حواس‌پرت در زمان کار با دیفای در خطر هستند.

تجربه کاربری بد

درحال‌حاضر، استفاده از حوزه دیفای کمی برای کاربران تازه‌کار پیچیده است و برنامه‌های فعلی هنوز آن‌طور که باید رابط کاربری خوبی ندارند. برای یک کاربر عادی حریم‌خصوصی و عدم‌تمرکز اولویت اول نیست. آسان‌بودن کار با این حوزه می‌تواند انگیزه‌‌ای باشد برای کاربران تا سیستم‌های متمرکز را رها کنند، اما بدون یک رابط کاربری مناسب و دسترسی آسان، برنامه‌های غیرمتمرکز ازنظر تعداد کاربر نمی‌توانند حرفی برای گفتن داشته باشند. توسعه نرم‌افزارهای موبایل برای برنامه‌های حوزه دیفای مهم‌ترین مسئله‌ای است که درباره تجربه کاربری باید به آن توجه شود.

مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی اصفهان در آشنایی هرچه بیشتر با اینگونه مسائل پیرامون انواع ارزهای دیجیتال و موضوعات مرتبط به آنها در کنار شما خواهد بود و با تدارک دوره های مختلف در زمینه های گوناگون راهگشای کسب و کار شما عزیزان است.