افزایش تعداد افراد حاضر در بازارهای مالی می تواند یکی از راهکارهای مناسب جهت عمق بخشیدن به این بازارها باشد. یکی از بازارهایی که سال ها طول کشید تا افراد حاضر در آن به عددی بالای 12 میلیون نفر برسد، بازار سرمایه یا بورس بوده است. این تعداد، به علاوه کسانی که سهام عدالت دارند افراد حاضر در بورس ایران را به 49 میلیون نفر رسانده است.

اما گسترش تعداد افراد حاضر در بورس مشکلاتی را هم برای این افراد و هم برای سازمان بورس و متولیان بازار سرمایه ایجاد کرده است. آموزش ندیدن این افراد بر این مشکلات افزوده است و به نظر می رسد یادگیری قوانین و دستورالعمل های موجود که بورس بر اساس آن اداره می شود، می تواند بسیاری از مشکلات  موجود و ابهامات را از بین ببرد.

یکی از موضوعاتی که در ماه های اخیر منجر به اعتراض بسیاری از سهامداران بورس شده است، به توقف و بازگشایی نمادهای بورسی بر می گردد.

اساسا توقف نمادهای بورسی به چند دلیل می تواند رخ دهد که در گزارش به بررسی هر یک از این موارد می پردازیم.

وضعیت نمادهای معاملاتی در بورس و فرابورس

همه شرکت های فعال در بازار بورس اوراق بهادار یا بازار فرابورس یکی از چهار وضعیت زیر را دارند :

1. مجاز: در حالت مجاز، وضعیت سهم عادی می باشد و خرید و فروش سهم مجاز می‌باشد.
2. مجاز-محفوظ: حالت مجاز-محفوظ زمانی اتفاق می افتد که سهم بسته بوده و در حال بازگشایی باشد و قبل از بازگشایی نماد سهم در این وضعیت قرار خواهد گرفت. در این وضعیت امکان ارسال سفارشات در نماد وجود دارد اما هیچ خرید و فروشی صورت نمیگیرد. قبل از اینکه خریداران و فروشندگان در حجم و قیمت مناسب به توافق برسند به وسیله ناظر بازار تایید و معاملات سهم بعد از مجاز شدن سهم انجام میگیرد. توجه فرمایید که قبل از بازگشایی نماد کشف قیمت سهم در این مرحله صورت خواهد گرفت.
3. ممنوع: در حالت ممنوع خرید و فروش سهم انجام نخواهد گرفت و نماد سهم به یکی از دلایلی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت بسته می‌شود. یا اینکه بعد از کشف قیمت نماد سهم مدت زمان کوتاهی در این وضعیت قرار خواهد گرفت و سپس توسط ناظر بازار با مجاز شدن سهم خررید و فروش انجام می‌شود.
4. ممنوع-متوقف: حالت ممنوع-متوقف مربوط به زمانی است که سهم بسته می‌باشد و تا اطلاع ثانوی که معمولا بیشتر از یک روز کاری است بسته خواهد ماند *تفاوت ممنوع و ممنوع-متوقف در این می باشد که در حالت ممنوع سهم موقتا بسته است و به زودی باز خواهد شد اما در حالت ممنوع-متوفف سهم کاملا بسته است و تا اطلاع ثانوی خرید و فروش در آن نماد امکان پذیر نخواهد بود.

در ادامه به علل توقف نمادها خواهیم پرداخت:

ا- متوقف شدن به علت برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه

مجمع عمومی عادی سالیانه مجمعی است که هر شرکت فعال در بورس موظف است هر ساله به منظور تصویب صورت های مالی و تقسیم سود نقدی بین سهامداران تشکیل دهد. در ضمن شرکت‌ها برای برگزاری این مجامع تا ۴ ماه پس از پایان سال مالی فرصت دارند. نماد حداقل یک تا دو روز قبل از برگزاری مجمع متوقف می‌شود. اگر قصد شرکت در مجمع را ندارید حتما قبل از متوقف شدن آن را بفروشید. بازگشایی نماد:

سهم پس از افشای اطلاعات مجمع در کدال حداکثر تا ۲ روز بعد از افشای اطلاعات باید بازگشایی شود و به صورت حراج ناپیوسته و بدون محدودیت نوسان انجام خواهد شد. اگر دستور جلسه مواردی جز موارد ذکر شده باشد آن گاه نماد سهم به صورت حراج ناپیوسته و با محدودیت نوسان بازگشایی می‌شود.

٢- متوقف شدن به علت برگزاری مجمع عمومی فوق العاده

برگزاری مجمع عمومی فوق العاده در شرکت‌ها می‌تواند به دلایل متفاوتی همچون افزایش یا کاهش سرمایه باشد. نماد سهمی که برای برگزاری مجمع عمومی فوق العاده آماده می‌شود. یک روز معاملاتی قبل از برگزاری مجمع باید متوقف باشد. بازگشایی نماد:

سهم پس از افشای اطلاعات مجمع در کدال حداکثر تا ۲ روز بعد از افشای اطلاعات در صورتی که تصمیمات منجر به تغییرات سرمایه نشود ، باید بازگشایی شود. اگر موضوع مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه باشد، نماد سهم در زمان بازگشایی با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد. در غیر این صورت بازگشایی سهم بصورت حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان و بر اساس نظر و تایید ناظر بازار خواهد بود.

٣- متوقف شدن به علت نوسان قیمت پایانی یک سهم بیش از ۲۰ درصد

اگر طی ۵ روز کاری متوالی، قیمت پایانی یک سهم بیش از ۲۰ درصد نوسان مثبت یا منفی داشته باشد. نماد سهم در بورس متوقف و بسته می‌شود. در این حالت نماد سهم به مدت زمان ۶۰ دقیقه در وضعیت سفارش گیری قرار می‌گیرد و سپس معاملات سهم از سر گرفته می‌شود. و سپس معاملات در دامنه نوسان فعلی ادامه خواهد یافت.

۴- متوقف شدن به علت نوسان قیمت پایانی یک سهم بیش از ۵۰ درصد

اگر طی ۱۵ روز کاری متوالی، قیمت پایانی یک سهم بیش از ۵۰ درصد نوسان در جهت مثبت یا منفی داشته باشد معاملات سهم متوقف می‌شود.  در این حالت شرکت ملزم به برگزاری یک کنفرانس اطلاع رسانی از طریق سایت کدال است. در صورت اطلاع رسانی شفاف نماد سهم حداکثر ۲ روز کاری بعد از توقف با محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت و بازگشایی می‌شود. همچنین در صورت بسته شدن نماد به شرح فوق، معاملات کلیه اوراق بهادار مرتبط با آن نماد (حق تقدم سهام و اوراق مشتقه) نیز متوقف می‌‌شود. در نوسان ۵۰% سرمایه گذاران و تحلیل گران می‌توانند سوالات خود را از طریق کارگزاری‌ها و مشاور سرمایه گذاری‌ها در مورد وضعیت شرکت در سایت تدان مطرح کنند و ناشر در شفاف سازی پاسخ می‌دهد .

۵- متوقف شدن به علت افشای اطلاعات با اهمیت

اگر شرکتی قصد افشای اطلاعات با اهمیتی به صورت اطلاعیه ای در سایت کدال داشته باشد، نماد آن بسته و معاملات آن متوقف می‌شود. این اطلاعات با اهمیت می‌تواند در دو دسته اطلاعات با اهمیت گروه (الف) یا (ب) جا گیرند که بازگشایی سهم با توجه به این که اطلاعات با اهمیت از گروه (الف) یا گروه (ب) باشد، متفاوت است. تفاوت بازگشایی نماد سهم، پس از افشای اطلاعات با اهمیت در گروه (الف) و (ب) در این است که در صورتی که افشای اطلاعات از گروه (الف) باشد، بازگشایی نماد سهم در روز کاری بعد با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان اتفاق خواهد افتاد. اگر افشای اطلاعات با اهمیت از گروه (ب) باشد بازگشایی نماد سهم در همان روز و یا حداکثر در روز کاری بعد با محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت انجام می‌گیرد. برخی از اطلاعات با اهمیت گروه (الف) شامل:

• تعلیق یا توقف تمام یا بخشی از فعالیت شرکت
• شروع مجدد فعالیت متوقف یا تعلیق شده
• بهره برداری از طرح‌ها و پروژه های جدید
• اعلام ورشکستگی شرکت
• نتایج برگزاری مناقصه یا مزایده
• تحصیل یا واگذاری سهام شرکت دیگر
• تغییر در ترکیب سهامداران عمده
• تعدیلات سنواتی

برخی از اطلاعات با اهمیت گروه (ب) شامل:

• برگزاری مناقصه یا مزایده
• شرکت در مناقصه یا مزایده
• پذیرش تعهدات جدید یا اتمام تعهدات قبلی
• تغییرات در ترکیب تولید یا فروش محصولات
• وضعیت مشتریان یا عرضه‌کنندگان عمده شرکت
• پیشنهاد پرداخت سود یا تغییر سیاست تقسیم سود
• تغییر حسابرس
• تصمیم هیئت مدیره برای بازخرید سهم یا فروش سهام خزانه

بازگشایی نماد معاملاتی از طریق حراج ناپیوسته با اعمال یک مرحله پیش‌گشایش (۳۰ دقیقه) شروع و با اجرای حراج ناپیوسته پایان می‌یابد. پس از این مرحله، معاملات از طریق حراج پیوسته در زمان باقیمانده تا پایان جلسه معاملاتی و در دامنه نوسان مجاز روزانه قیمت انجام می‌شود. قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف شده از طریق حراج ناپیوسته است.

نحوه اطلاع‌رسانی توقف نماد

زمانی که توقف نماد با اطلاع قبلی باشد، ناظر بازار در همان روز در سایت tsetmc.com پیغامی مبنی بر توقف نماد در پایان روز معاملاتی منتشر می‌کند. توقف نماد توسط ناظر بازار و با انتشار پیغامی مانند این پیغام اطلاع‌رسانی می‌شود.

” توقف نمادهای معاملاتی (رمپنا)، (پدرخش)
به اطلاع می رساند، در پایان معاملات امروز نماد معاملاتی شرکت‌های گروه مپنا (رمپنا) و تولیدی و صنعتی درخشان تهران (پدرخش) جهت برگزاری مجمع عمومی عادی به طور فوق‌العاده به منظور انتخاب اعضاء هیئت مدیره متوقف خواهند شد. مدیریت عملیات بازارشرکت بورس اوراق بهادارتهران “

توقف نماد بدون اطلاع قبلی معمولا به دلایلی مانند تعدیل سود شرکت، مظنون شدن به استفاده از اطلاعات‌نهانی یا دستکاری قیمت، با هدف درخواست شفاف‌سازی از شرکت انجام می‌گیرد. در توقف نماد بدون اطلاع قبلی، پیغامی شبیه پیغام زیر توسط ناظر بازار ارسال می‌گردد

” توقف نماد معاملاتی (فلامی)
به اطلاع می رساند،نماد معاملاتی شرکت لامیران(فلامی)با توجه به تعدیل پیش بینی درآمد هر سهم متوقف شد.مدیریت عملیات بازارشرکت بورس اوراق بهادار تهران “

نکته: نمادهای متوقف و دلیل توقف آنها را می‌توانید در این صفحه از سایت SEO.IR مشاهده کنید

قوانین بازگشایی نمادهای معاملاتی

ماده ۲۰: بازگشایی نمادهای معاملاتی با اعلام سازمان و طبق شرایط زیر انجام می‌شود:

۱- حداکثر ۲ روز کاری پس از برگزاری مجمع عمومی عادی ناشر پذیرفته شده که تصمیمات آن تصویب صورت‌های مالی یا تقسیم سود باشد، به صورت حراج ناپیوسته و بدون محدودیت دامنه نوسان؛

۲- حداکثر ۲ روز کاری پس از برگزاری مجمع عمومی عادی که موضوع آن سایر موارد غیر از بند ۱ باشد، به صورت حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان؛

۳- حداکثر ۲ روز کاری پس از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده‌ای که تصمیمات آن منجر به تغییر سرمایه ناشر پذیرفته شده نشود، به صورت حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان؛

۴- حداکثر ۲ روز کاری پس از برگزاری مجمع عمومی یا جلسه هیات‌مدیره در خصوص تغییر سرمایه یا انتشار هرگونه اوراق بهادار دیگر به منظور تامین مالی، بازگشایی نماد طی مهلت مقرر در این بند منوط به افشای پیش‌بینی پس از اعمال اثرات تغییر سرمایه یا انتشار اوراق بهادار، بدون محدودیت دامنه نوسان؛

نکته: مواعد زمانی جهت بازگشایی نمادهای موضوع این ماده، در شرایط خاص و با دستور مدیرعامل بورس می‌تواند حداکثر با ۲ روز تاخیر اعمال گردد.

ماده ۲۱:

حذف شد.

ماده ۲۲: بازگشایی نماد معاملاتی از طریق حراج ناپیوسته با اعمال یک مرحله پیش‌گشایش (۳۰ دقیقه) شروع و با اجرای حراج ناپیوسته پایان می‌یابد. پس از این مرحله، معاملات از طریق حراج پیوسته در زمان باقیمانده تا پایان جلسه معاملاتی و در دامنه نوسان مجاز روزانه قیمت انجام می‌شود. قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف شده از طریق حراج ناپیوسته است.

نکته۱: مرحله پیش گشایش مرحله ای است که درآن می‌توان ثبت سفارش کرد؛ ولی هیچ معامله ای در این مرحله انجام نخواهد گرفت.

نکته۲: در صورتی که در دوره حراج ناپیوسته معامله‌ای صورت نپذیرد یا معاملات انجام شده در دوره حراج ناپیوسته توسط بورس تایید نشود، به تشخیص بورس و پس از اطلاع‌رسانی، حراج ناپیوسته موضوع این ماده برای یک بار دیگر در همان جلسه معاملاتی یا در ۹۰ دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی بعد قابل تکرار است. به هر ترتیب در صورت عدم‌کشف قیمت، آخرین قیمت پایانی نماد معاملاتی، قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته خواهد بود.

نکته۳: درخصوص قيمت گذاري حق تقدم سهام براي اولين بار پس از افزايش سرمايه و در زمان عرضه حق تقدم استفاده نشده در صورت عدم كشف قيمت پس از دو نوبت حراج ناپيوسته، حراج ناپيوسته تا كشف قيمت تكرار مي شود. در زمان عرضه‌ي حق تقدم استفاده نشده مدت زمان حراج ناپيوسته از شروع عمليات حراج آغاز و تا پايان جلسه‌ي معاملاتي ادامه خواهد داشت.

مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی اصفهان در آشنایی هرچه بیشتر با اینگونه مسائل پیرامون بورس ایران در کنار شما خواهد بود و با تدارک دوره های مختلف در زمینه های گوناگون راهگشای کسب و کار شما عزیزان است.