تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
23 فوریه 2021 2021-03-02 12:36تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بازارهای مالی تشکیلات پیچیده ای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمت گذاری بازار ایفا میکنند. به طور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت میگیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته میشود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایه داری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس انجام میدهند.
به بیان ساده، بورس محلی است که در آن بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان یا خریداران و فروشندگان، معاملهای صورت میگیرد. برای روشن شدن این موضوع ابتدا به تفکیک به هر ۲ بازار می پردازیم و سپس تفاوت بورس و فرابورس را خواهیم گفت.
بورس چیست؟
اگر بخواهیم به زبان سادهتر بیان کنیم؛ بورس بازاری برای خرید و فروش سهام شرکتها و سایر اوراق بهادار است. البته باید در نظر داشت که در بازار سرمایه دو بخش اصلی وجود دارد بازار سهام و بازار بدهی.
با توجه به آنکه سابقه بورس سهام در کشورمان بسیار بیشتر از بازار بدهی است، عموما در پاسخ به سوال بورس چیست ، ذهنها به سمت بازار سهام معطوف میشود.
بازار سهام چیست؟
بازار سهام که عموم مردم آن را معادل بورس میدانند محلی است که شرکتهای مختلف سهام خود را در آن عرضه میکنند. همانطور که گفته شد، این سهام پس از عرضه اولیه، در بازار ثانویه توسط معاملهگران بورس معامله میشود.
به بیان دیگر، هر شرکتی بر اساس نحوه عملکرد و داراییهای خود دارای ارزش متفاوتی است و بر این مبنا ارزشگذاری میشود. سرمایهگذاران نیز بر اساس این ارزشگذاری اقدام به خرید و فروش سهام شرکتها در بورس میکنند.
بازار بدهی چیست؟
بازار بدهی بخشی است که در آن اوراق قرضه مورد معامله قرار میگیرند. در واقع این بازار به نوعی مکمل بانک برای تامین مالی است. در این بازار نیازمندان به تامین مالی، شامل شرکتهای بخش خصوصی، شهرداریها و دولت اقدام به عرضه اوراق میکنند.
این اوراق عموما دارای سود مشخصی بوده و نسبت به سهام ریسک پایینتری دارند. پشتوانه اوراق منتشرشده میتواند متفاوت باشد و بر مبنای آن سرمایهگذاران مختلف اقدام به خرید اوراق مزبور میکنند.
شرکتها یا دولت با فروش اوراق و پرداخت سود به ازای آنها تامین مالی میکند؛ بر خلاف بانکها، به جای آنکه ناشر اوراق تامین مالی را از یک منبع (بانک) انجام دهد این عمل با جمعآوری سرمایه جمع کثیری از افراد (خریداران اوراق) انجام میشود.
بازار فرابورس چیست؟
بازار فرابورس ایران نیز در آبان سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد که این بازار دارای ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس است، اما شرایط پذیرش و معامله در آن سادهتر است تا اهرمی کمککننده به تامین مالی اقتصاد کشور باشد.
از مهمترین وظایف این بازار، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته و یا تمایل به ورود سریعتر به بازار را دارند.
علاوه بر اینکه انواع متنوعی از اوراق بهادار در بازار فرابورس قابل معامله هستند، ورود به آن نیز نیازمند شرایط و الزامات کمتری است.
سازوکارهایی سادهتر و تنوع در شرایط پذیرش شرکتها در فرابورس ایران، امکانی را فراهم کرده تا بنگاههای اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط و در سریعترین زمان ممکن، به این بازار مالی وارد شده و از تمامی مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار مبادلات اوراق بهادار بهرهمند شوند.
فرابورس دارای پنج بازار است با نامهای بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه.
بــازار سهام فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم و پایه است. سهام شرکتهایی که شرایط لازم را داشته باشند در بازار اول و دو مبادله میشوند و شرکتهایی که این شرایط را نداشته باشند میتوانند در بازار پایه معامله شوند.
در بازار اول، شرکتهای سهامی عام که طبق دستورالعمل پذیرش موفق بــه احراز شرایط لازم شده باشند، مجاز بــه انجام معاملات سهام خود خواهند بـود.
در بازار دوم، همانند بازار اول معاملات سهام شرکتهای سهامی عام انجام میشود؛ اما شرایط پذیرش در این بازار، منعطفتر از بازار اول است. بازار پایه فرابورس نیز، بهمنظور ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکتهای سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشدهاند، ایجاد شده است. در این بازار اکثر شرکتهای سهامی میتوانند حضور داشته باشند.
در هر دو بازار بورس و فرابورس، انجام معامله از طریق کارگزاریهایی انجام میشود که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار هستند. این کارگزارها درواقع واسط میان خریدار و فروشنده هستند.
8 تفاوت بین بورس و فرابورس
1. اولین تفاوت بورس و فرابورس این است که بازار فرابورس مكان فيزيكی خاصی ندارد كه معامله گران مانند بورس گرد هم آيند.
2. از دیگر تفاوت های میان بورس و فرابورس این است که قوانين وضع شده در فرابورس انعطاف پذیر و معمولاً ناشی از توافق طرفين مي باشد ولی در بورس استانداردها و قوانین خاصی وجود دارد.
3. سومین تفاوت بورس و فرابورس این است که حد نوسان مجاز روزانه بازار فرابورس یک درصد بیشتر از بورس تهران است. یعنی حد نوسان روزانه مجاز برای شرکتهای بازار بورس، 4 درصد و برای شرکتهای بازار فرابورس 5 درصد است.
4. چهارمین تفاوت بورس و فرابورس در این است که در بازارهاي فرابورسی با توجه به اينكه شرايط معاملات با نظر طرفين تعيين مي گردد مزايايي از قبيل كاهش ريسک و شفافيت قيمت ها وجود ندارد.
5. و تفاوت دیگر بورس و فرابورس این است که ساعات كار فرابورس نسبت به بورس از انعطاف پذيری بيشتری برخوردار است. در فرابورس سطح فعلی امکانات الکترونیکی، انجام معاملات 24 ساعته را امکان پذیر کرده که، در مقایسه با یک بورس، مزیت عمده ای محسوب شده.
6. ششمین فرق میان بورس و فرابورس این است که فرابورس دارای پنج بازار : اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی و پایه است. ولی بورس دارای دو بازار: اول و دوم است.
7. یکی از تفاوت های بازار بوری در مقابل بازار فرابورس، شفافیت قیمتها و کاهش ریسک آن می باشد اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین میگردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.
8. و آخرین تفاوت بین بورس و فرابورس این است که تفاوت در فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس وجود دارد.
در واقع ورود شرکتها به بازار سرمایه همواره نشاندهنده رشد شرکت و معرفی آنها در سطح کشور میباشد. شرکتهایی که سهامشان در بازارهای مالی مورد داد و ستد قرار میگیرد از درجه اعتبار بالاتری برخوردار هستند. بنابراین ورود به بازار اوراق بهادار از جمله اهداف شرکتها محسوب میشود. اما این واقعیت که دستیابی سریع و آسان به بازار اوراق بهادار برای تعداد عمدهای از شرکتهای سهامی فعال در کشور میسر نبوده و این شرکتها از مزایای بازار سرمایه محروم بودهاند قبل از ایجاد فرابورس مشهود بوده است. در نتیجه فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردید تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهمترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه میباشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریعتر به بازار را دارند. فرق بورس و فرابورس به زبان ساده در واقع این است که رویههای پذیرش شرکتها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ایست که شرکتها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.
مزایای پذیرش شرکتها در فرابورس:
- سهولت پذیرش:
پذیرش و درج شرکتهای سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و این باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکتها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.
- تامین مالی:
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خــود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند. علاوه بر این امکان تامین مالی از محل جذب سرمایه گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز دارا هستند.
- معافیت مالیاتی:
شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس ایران از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار هستند. به این صورت که شرکتهایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس میکنند (به غیر از شرکتهای حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.
- وثیقه گذاری سهام:
سهامداران شرکتهای پذیرش شده در بازار فرابورس میتوانند از طریق وثیقه گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. چراکه شبکه بانکی، سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس ایران را بهعنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت میشناسد.
- امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی:
شرکتهای پذیرش شده در فرابورس میتوانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرحهای موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه گذاری در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تامین کنند.
- امکان خروج از فرابورس:
اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، در دستورالعمل پذیرش برای این موضوع راهحلی در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص بهسادگی امکان پذیر خواهد بود. ضمن اینکه شرکتهای حاضر در فرابورس ایران میتوانند بسیار راحتتر به بازارهای دیگر انتقال پیدا کنند.
- نبود حجم مبنا:
سهام مورد مبادله در بازارهای فرابورس ایران به دلیل نبود حجم مبنا با معاملات روانتر و نقد شوندگی بالاتری رو به رو هستند و عرضه و تقاضا برای این سهام به سرعت متعادل شده و معمولا صف خرید و فروش آنها برای مدت زیادی ادامه نمییابد.
در نظر داشته باشید که سهام شرکتهای فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش هستند. شما میتوانید برای شروع انجام معامله، این کد را از کارگزاری های رسمی دریافت کنید.
مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی اصفهان در آشنایی هرچه بیشتر با اینگونه موضوعات مرتبط با بازار سرمایه در کنار شما خواهد بود و با تدارک دوره های مختلف در زمینه های گوناگون راهگشای کسب و کار شما عزیزان است.